Πολιτική συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το ΄Ασυλο επετεύχθη μεταξύ του Συμβουλίου της ΕΕ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έπειτα από μαραθώνιες συνομιλίες που ξεκίνησαν τη Δευτέρα.
Η καταρχήν αυτή συμφωνία αφορά σε πέντε πυλώνες για όλα τα στάδια διαχείρισης ασύλου και μετανάστευσης, που κυμαίνονται από τον έλεγχο των παράτυπων μεταναστών κατά την άφιξή τους στην ΕΕ, τη λήψη βιομετρικών δεδομένων, τις διαδικασίες υποβολής και διεκπεραίωσης αιτήσεων ασύλου, τους κανόνες για τον καθορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για τη διαχείριση μιας αίτησης ασύλου και της συνεργασίας και της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών και του τρόπου χειρισμού καταστάσεων κρίσης, συμπεριλαμβανομένων των περιπτώσεων εργαλειοποίησης των μεταναστών.
Βάσει της συμφωνίας, θα υπάρχει ένας κανονισμός ελέγχου για να εξετάζεται ταχέως το προφίλ ενός αιτούντος άσυλο με τη συλλογή πληροφοριών, όπως η εθνικότητα, η ηλικία και τα δακτυλικά αποτυπώματα, ενώ στη συνέχεια θα ενημερώνεται το Eurodac, η βάση δεδομένων της ΕΕ, με τα δακτυλικά αποτυπώματα σε ψηφιακή μορφή και φωτογραφίες από κάθε μετανάστη ή πρόσφυγα.
Παράλληλα προβλέπονται δύο διαδικασίες ασύλου, μια ταχεία, εντός 12 εβδομάδων και η τυπική που θα είναι πιο χρονοβόρα. Σύμφωνα με τον κανονισμό διαχείρισης κρίσεων, η Επιτροπή θα είναι υπεύθυνη να αποφασίζει το τί συνιστά κατάσταση «κρίσης» σε μια χώρα. Σε περίπτωση που οι μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές δικαιολογούσαν αυτόν τον χαρακτηρισμό, τα υπόλοιπα κράτη – μέλη της ΕΕ θα έπρεπε, είτε να δεχτούν στο έδαφός τους αιτούντες άσυλο που καταφθάνουν στα κράτη πρώτης γραμμής (π.χ Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία), είτε να να καταβάλουν, στο πλαίσιο της υποχρεωτικής αλληλεγγύης, χρήματα, στα κράτη πρώτης γραμμής.
Η δύσκολη μάχη για τη μεταρρύθμιση των κανόνων μετανάστευσης και ασύλου είχε χωρίσει την ΕΕ σε δύο στρατόπεδα, με τις χώρες της πρώτης γραμμής, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Μάλτα, η Κύπρος και η Ισπανία, να ζητούν περισσότερη βοήθεια από την ΕΕ, ενώ χώρες του βορρά, όπως η Γερμανία, η Δανία και η Ολλανδία επέμεναν ότι οι μετανάστες πρέπει να παραμείνουν στην πρώτη χώρα της ΕΕ στην οποία φθάνουν.
Η Ρομπέρτα Μέτσολα, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σε ανάρτησή της στην πλατφορμα “Χ” δήλωσε ότι η «Η ΕΕ κατέληξε σε μια συμφωνία ορόσημο για ένα νέο σύνολο κανόνων για τη διαχείριση της μετανάστευσης και του ασύλου», ενώ από την πλευρά της η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε χαρακτηριστικά.
«Η μετανάστευση είναι μια ευρωπαϊκή πρόκληση που απαιτεί ευρωπαϊκές λύσεις. Κάθε χρόνο, εκατοντάδες χιλιάδες παράτυποι μετανάστες πραγματοποιούν επικίνδυνα ταξίδια για να φτάσουν στα σύνορά μας. Είναι συχνά θύματα εγκληματιών, λαθρεμπόρων και διακινητών που τους δελεάζουν με ψεύτικες υποσχέσεις για ασφαλή διέλευση και τους εκβιάζουν χρήματα. Τα κράτη μέλη στα εξωτερικά μας σύνορα πρέπει να διαχειριστούν την παράνομη μετανάστευση – συχνά αμφισβητώντας την προστασία των συνόρων τους. Στην αρχή της θητείας μου, δεσμεύτηκα να δημιουργήσω ένα κοινό σύστημα διαχείρισης της μετανάστευσης στην ΕΕ. Αυτό το Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο θα διασφαλίσει ότι θα υπάρξει μια αποτελεσματική ευρωπαϊκή απάντηση σε αυτήν την ευρωπαϊκή πρόκληση. Σημαίνει ότι οι Ευρωπαίοι θα αποφασίσουν ποιος έρχεται στην ΕΕ και ποιος μπορεί να μείνει, όχι οι λαθρέμποροι. Σημαίνει προστασία αυτών που έχουν ανάγκη. Αυτό το Σύμφωνο θα διασφαλίσει επίσης ότι τα κράτη μέλη μοιράζονται την προσπάθεια υπεύθυνα, επιδεικνύοντας αλληλεγγύη με εκείνους που προστατεύουν τα εξωτερικά μας σύνορα, αποτρέποντας παράλληλα την παράνομη μετανάστευση στην ΕΕ».
Μετά τη σημερινή πολιτική συμφωνία, οι εργασίες θα συνεχιστούν σε τεχνικό επίπεδο τις επόμενες εβδομάδες για να διευκρινιστούν οι λεπτομέρειες των νέων κανονισμών. Στη συνέχεια, η προσωρινή συμφωνία θα υποβληθεί στους εκπροσώπους των κρατών μελών (Coreper) για επιβεβαίωση.