Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Aντονι Μπλίνκεν έφτασε τη νύχτα της Κυριακής στην Τουρκία, στο πλαίσιο της διπλωματικής περιοδείας που πραγματοποιεί στην περιοχή, μέσω της οποίας επιδιώκει να αποτρέψει εξάπλωση της σύγκρουσης του Ισραήλ με τη Χαμάς στη Μέση Ανατολή.
Μια επίσκεψη που αποτέλεσε επί της ουσίας διπλωματικό «θρίλερ» μιας και μέχρι χθες παρέμενε άγνωστο αν τελικά θα συμπεριλάβει την Άγκυρα στους σταθμούς της περιοδείας του, παρότι η τουρκική πλευρά, μέσω του κρατικού πρακτορείου Anadolu, είχε αναγγείλει την άφιξή του από την προηγούμενη Τετάρτη.
Ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας άσκησε πίεση για ανθρωπιστικές «παύσεις» του πυρός ώστε να επιτραπεί η παροχή βοήθειας στη Γάζα. Ωστόσο, η περιοδεία του δεν γεννά μέχρι στιγμής ιδιαίτερη αισιοδοξία για έξοδο από τη σύγκρουση, ούτε για μεσοπρόθεσμες λύσεις ανακούφισης στον ανθρωπιστικό τομέα.
Η δε πρώτη του επίσκεψη στην Τουρκία έπειτα από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα, εκτός σημαντικού απροόπτου, δεν αναμένεται να μειώσει τη διάχυτη ανησυχία ότι η ένταση στην ευρύτερη περιοχή θα μπορούσε να εξαπλωθεί ανά πάσα στιγμή, όσο μαίνεται η σύγκρουση στη Γάζα.
Το ταξίδι του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών πραγματοποιείται τη στιγμή που η οργή τόσο για το Ισραήλ όσο και για τη Δύση βράζει στους δρόμους της Τουρκίας και άλλων χωρών της Μέσης Ανατολής, αλλά και στο «παλάτι» του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Οι διαδηλώσεις και το «σνομπάρισμα» Ερντογάν
Η αστυνομία χρησιμοποίησε δακρυγόνα και αντλίες νερού για να διαλύσει εκατοντάδες διαδηλωτές που πραγματοποίησαν κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας σε αεροπορική βάση που στεγάζει αμερικανικές δυνάμεις στη νοτιοανατολική Τουρκία λίγες ώρες πριν από την άφιξη του Μπλίνκεν την Κυριακή.
Διαδηλώσεις διαμαρτυρίας πραγματοποιήθηκαν επίσης και στην Αγκυρα.
Ο ίδιος ο Ερντογάν σκοπεύει να ταξιδέψει τη Δευτέρα στο απομακρυσμένο βορειοανατολικό τμήμα της Τουρκίας, αποφεύγοντας συνάντηση με τον κορυφαίο διπλωμάτη της Ουάσιγκτον.
Οι συνομιλίες του Μπλίνκεν με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν ήταν προβληματικές, πριν ακόμη το Ισραήλ ξεκινήσει την εκστρατεία του με βομβαρδισμούς και επέκταση της χερσαίας εισβολής για την εξάλειψη της Χαμάς.
Ο πόλεμος απειλεί να έχει ευρείες επιπτώσεις στις σχέσεις της Ουάσιγκτον με την Τουρκία – μέλος του ΝΑΤΟ με «αμφίρροπη» διπλωματική πολιτική και με συμμετοχή σε συγκρούσεις σε διάφορες περιοχές της Μέσης Ανατολής.
Τα «αγκάθια» στις σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας
Η Ουάσιγκτον περιμένει από το τουρκικό κοινοβούλιο να επικυρώσει επιτέλους το αίτημα της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επίσης αυστηροποιήσει τις κυρώσεις κατά τουρκικών προσώπων και εταιρειών που θεωρείται ότι βοηθούν τη Ρωσία να εισάγει αγαθά για χρήση στον πόλεμό της στην Ουκρανία.
Παράλληλα, στην Αγκυρα επικρατεί εκνευρισμός για το γεγονός ότι το Κογκρέσο καθυστερεί την έγκριση συμφωνίας για τον εκσυγχρονισμό της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας με δεκάδες αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη F-16.
Επιπλέον, η Τουρκία έχει μακροχρόνιες επιφυλάξεις για την υποστήριξη των ΗΠΑ προς τις κουρδικές δυνάμεις στη Συρία, οι οποίες πρωτοστάτησαν στον αγώνα κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους – αλλά τις οποίες η Αγκυρα θεωρεί παρακλάδι του PKK.
Η Αγκυρα έχει εντείνει τις αεροπορικές επιδρομές εναντίον ένοπλων κουρδικών ομάδων στη Συρία και το Ιράκ σε αντίποινα για επίθεση τον Οκτώβριο στην τουρκική πρωτεύουσα, την ευθύνη για την οποία ανέλαβε το PKK και στην οποία έχασαν τη ζωή τους οι δύο δράστες.
Η περιοδεία στη Μέση Ανατολή
Η επίσκεψη του Μπλίνκεν έρχεται σε συνέχεια της περιοδείας στη Μέση Ανατολή, η οποία περιλάμβανε απροειδοποίητη επίσκεψη στη Δυτική Οχθη για συνομιλίες με τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς την Κυριακή. Καθώς και έκτακτη στάση στην Κύπρο, για συνομιλίες με τον πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, στη διάρκεια των οποίων συζητήθηκε η πρόταση της Κύπρου για δημιουργία θαλάσσιου διαδρόμου βοήθειας προς τη Γάζα.
Ο Αμερικανός διπλωμάτης έχει βρεθεί αντιμέτωπος με εκκλήσεις από τον αραβικό κόσμο να υποστηρίξει άμεση κατάπαυση του πυρός.
Το Ισραήλ έχει καταστήσει σαφές ότι θα δεχτεί ανθρωπιστικές παύσεις για την αποστολή πρόσθετης βοήθειας, μόνο όταν η Χαμάς απελευθερώσει τους ομήρους.
Ο Μπλίνκεν έχει υποστηρίξει την ισραηλινή θέση, ενώ επιδιώκει να πείσει τους περιφερειακούς παράγοντες ότι η Ουάσιγκτον επικεντρώνεται στην ανακούφιση του ανθρώπινου πόνου.
Ερντογάν κατά Ισραήλ και Δύσης
Ο Ερντογάν δήλωσε την Κυριακή ότι είναι «καθήκον της Τουρκίας» η οποία υποστηρίζει τη δημιουργία ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους να σταματήσει αμέσως τη βία.
Τόνισε ότι η Αγκυρα «εργάζεται παρασκηνιακά» με περιφερειακούς συμμάχους για να εξασφαλίσει αδιάκοπη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα.
Παράλληλα, διέκοψε τις επαφές με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου και κάλεσε πίσω τον πρεσβευτή της Αγκυρας σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Κατηγόρησε επίσης τη Δύση ότι εφαρμόζει δύο μέτρα και δύο σταθμά και ότι έχει χάσει το ηθικό της κύρος.
«Εκείνοι που έχυσαν κροκοδείλια δάκρυα για τους αμάχους που σκοτώθηκαν στον πόλεμο Ουκρανίας-Ρωσίας, τώρα παρακολουθούν σιωπηλά τη δολοφονία χιλιάδων αθώων παιδιών», δήλωσε ο Ερντογάν τον περασμένο μήνα.
Καμία λύση στον ορίζοντα
Η περιοδεία του κορυφαίου διπλωμάτη των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, ο οποίος προσπαθεί να περιορίσει μία κατάσταση που απειλεί να ξεφύγει από τον έλεγχο, δεν αφήνει μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας για τερματισμό της σύγκρουσης.
Ο Μπλίνκεν βρέθηκε στο Ισραήλ την Παρασκευή, στην Ιορδανία το Σάββατο, στη Δυτική Οχθη, στην Κύπρο, στο Ιράκ και στην Τουρκία την Κυριακή.
«Η κεντρική πρόκληση που αντιμετωπίζει ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ είναι ότι προσπαθεί να βρει μέση λύση εκεί όπου δεν υπάρχει, προς το παρόν, καμία», αναφέρει χαρακτηριστικά ανάλυση του BBC τη Δευτέρα.
Συνέχιση διπλωματικών επαφών
Παρόλα αυτά, οι δύσκολες προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών να κατευνάσουν την οργή στη Μέση Ανατολή αναμένεται να συνεχιστούν. Η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις πρόκειται να έχει τη Δευτέρα τηλεφωνικές συνομιλίες με ξένους ηγέτες για την αύξηση της ροής βοήθειας προς τη Γάζα, ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος.
Επιπλέον, σύμφωνα με αναφορές στα μέσα ενημέρωσης, ο διευθυντής της CIA Μπιλ Μπερνς έφτασε στο Ισραήλ την Κυριακή και θα έχει συνομιλίες μεταξύ άλλων με τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου και τον επικεφαλής της Μοσάντ Ντέιβιντ Μπαρνέα.
Στη συνέχεια αναμένεται να ταξιδέψει σε άλλες χώρες της περιοχής όπου θα συναντηθεί με ομολόγους του των μυστικών υπηρεσιών για να συζητήσουν θέματα «συμπεριλαμβανομένης της κατάστασης στη Γάζα, της υποστήριξης των διαπραγματεύσεων για τους ομήρους και της δέσμευσης των ΗΠΑ να συνεχίσουν να αποτρέπουν κρατικούς και μη κρατικούς παράγοντες από τη διεύρυνση της σύγκρουσης μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς», ανέφερε η Wall Street Journal επικαλούμενη Αμερικανό αξιωματούχο.