Χωρίς την υιοθέτηση κοινών συμπερασμάτων για τη συμφωνία για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού/προσφυγικού ζητήματος, ολοκληρώθηκε η δεύτερη μέρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ωστόσο, παρά την απουσία των παραγράφων από το τελικό κείμενο συμπερασμάτων (σ.σ. τα κοινά συμπεράσματα απαιτούν τη συναίνεση και των 27), λόγω της έντονης διαφωνίας Ουγγαρίας και Πολωνίας, η συμφωνία που επετεύχθη μεταξύ των αρμοδίων υπουργών στις αρχές Ιουνίου έχει πλήρη ισχύ, καθώς κανένα κράτος-μέλος της ΕΕ δεν έχει δικαίωμα βέτο σε μια απόφαση που ελήφθη με ειδική πλειοψηφία.
Χθες, η συζήτηση για το μεταναστευτικό/προσφυγικό είχε τελματώσει, καθώς Βίκτορ Όρμπαν και Ματέους Μοραβιέτσκι επέμεναν πεισματικά στις θέσεις τους και παρά τις προσπάθειες του Εμανουέλ Μακρόν, του Όλαφ Σολτς και του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, οι 27 διέκοψαν τη Σύνοδο λίγο μετά τη μία τα ξημερώματα, ελπίζοντας να καταλήξουν σε μια κοινή στάση σήμερα.
Γιατί αντιδρούν Πολωνία και Ουγγαρία
Σήμερα, κατά τη δεύτερη ημέρα της Συνόδου οι 27 προσπάθησαν, και απέτυχαν, να μιλήσουν μια κοινή γλώσσα, καθώς Βαρσοβία και Βουδαπέστη αρνήθηκαν να προστεθεί στα κοινά συμπεράσματα, η απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ (σ.σ οι 27 υπουργοί Εσωτερικών) για το μεταναστευτικό. Η εν λόγω συμφωνία είχε ληφθεί με ειδική πλειοψηφία, καθώς και τότε Ουγγαρία και Πολωνία είχαν εκφράσει την πλήρη αντίδρασή τους. Ειδική πλειοψηφία σημαίνει ότι μια συμφωνια χρειάζεται να υπερψηφιστεί από το 55% των κρατών μελών (σ.σ 15 κράτη – μέλη τουλάχιστον) και από κράτη μέλη που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ. Παρόλο που η ειδική πλειοψηφία προβλέπεται ρητά στο Δίκαιο της ΕΕ, η Βαρσοβία και η Βουδαπέστη κατηγόρησαν “τις Βρυξέλλες”, ζητώντας οι αποφάσεις για το μεταναστευτικό να λαμβάνονται με ομοφωνία. Κάτι που δεν προβλέπεται σε καμία περίπτωση.
Τι προβλέπει η συμφωνία που ελήφθη από τους 27 υπουργούς Εσωτερικών
Η συμφωνία, σε επίπεδο Συμβουλίου, προβλέπει αυηστόρτερη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ από τα κράτη “πρώτης γραμμής” και έναν μηχανισμό υποχρεωτικής αλληλεγγύης. Δηλαδή, όποιο κράτος μέλος, δεύτερης γραμμής, δεν δεχτεί στο έδαφός του μετανάστες/πρόσφυγες από άλλο κράτος – μέλος (πχ η Ουγγαρία δεν δέχεται αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα) τότε θα καταβάλει 20.000 ευρώ ανά αιτούντα άσυλο που αρνείται να δεχτεί στο έδαφός του. Παράλληλα, υπήρχε πρόβλεψη για ταχύτερη επιστροφή στη χώρα καταγωγής του, για οποιονδήποτε δεν δικαιούται να λάβει άσυλο στην ΕΕ.
Έπειτα από επτά χρόνια πλήρους ακινησίας στη μεταρρύθμιση των κανόνων ασύλου και μετανάστευσης στην ΕΕ, η συμφωνία, σε πλαίσιο υπουργών, αποτέλεσε ένα πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του πιο δύσκολου ζητήματος που απασχολεί την ΕΕ από την προσφυγική κρίση του 2015 μέχρι σήμερα.
Παρά την αντίθεση Ουγγαρίας και Πολωνίας, η συμφωνία παραμένει σε ισχύ
Η Ιταλία και η Αυστρία είχαν δημιουργήσει κοινό μπλοκ, με την Τζόρτζια Μελόνι ζητεί μετ’ επιτάσεως τον μηχανισμό της υποχρεωτικής αλληλεγγύης και να κερδίζει ουσιαστικά ό,τι ζήτησε. Η ίδια η πρωθυπουργός της Ιταλίας ανέλαβε μάλιστα σήρα να μεσολαβήσει με τους πρωθυπουργούς της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν και της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι και συναντήθηκε μαζί τους στην έδρα της μόνιμης αντιωσωπείας της Ιταλίας στις Βρυξέλλες.
Σε κάθε περίπτωση και παρά τις αντιδράσεις Πολωνίας και Ουγγαρίας, πλέον απομένουν μόνο οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, του οποίου η έγκριση αιτείται. Εάν το σύνολο του πακέτου εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έως τον Ιούνιο του επόμενου έτους όπως προβλέπεται, θα αρχίσει να εφαρμόζεται δύο χρόνια αργότερα, το 2026.
Νωρίτερα, προσερχόμενος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου στράφηκε ανοιχτά κατά της Ουγγαρίας και της Πολωνίας, λέγοντας χαρακτηριστικά, ότι προτιμάει να μην υπάρξει συμφωνία, παρά να υπάρξει μια κακή συμφωνία. Ο κ. Μπετέλ τίνισε ακόμα ότι δεν γίνεται να υπάρχει μια συμφωνία σε επίπεδο ΕΕ και μετά κάποια κράτη να μην τη σέβονται. «Αν συμβεί κάτι τέτοιο θα κινδύνευαν όλες οι συμφωνίες των τελευταίων δεκαετιών», σημείωσε.
Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν έφυγε πολύ νωρίς από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις Βρυξέλλες και επέστρεψε στο Παρίσι, για έκτακτη σύσκεψη για την αντιμετώπιση των επεισοδίων που λαμβάνουν χώρα στη Γαλλία, λόγω του θανάσιμου τραυματισμού ενός 17χρονου, από πυρά αστυνομικού.
Σημειώνεται ότι σήμερα είναι η τελευταία μέρα κατά την οποία η Σουηδία ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ και από αύριο η σκυτάλη περνάει στην Ισπανία, η οποία στις 23 Ιουλίου θα διεξάγει εκλογές και σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, ο κεντροδεξιός Αλμπέρτο Νιούνεθ Φεϊχό προηγείται του νυν σοσιαλιστή πρωθυπουργού Πέδρο Σάνστεθ.
Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Κίνα
Πολύ πιο εύκολη διαδικασία ηταν η υιοθέτηση κοινών συμπερασμάτων για τις σχέσεις της ΕΕ με την Κίνα, καθώς οι 27 συμφώνησαν ότι παρά την αυξανόμενη ένταση στα στενά της Ταϊβάν, η Κίνα εξακολουθεί να αποτελεί έναν σημαντικό οικονομικό και εμπορικό εταίρο. Ωστόσο, όπως έδειξε η πανδημία και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ΕΕ υπήρξε πολύ εξαρτημένη από τρίτες χώρες, τόσο στην ενέργεια όσο και σε κρίσιμες πρώτες ύλες και σε αυτό το πλαίσιο θα συνεχίζει την ανεξαρτησία της, βρίσκοντας νέους εμπορικούς εταίρους, χωρίς όμως η ΕΕ να αποσυνδεθεί από το ελεύθερο εμπόριο και χωρίς να επιβάλει συνθήκες εμπορικού προστατευτισμού.
Τα συμπεράσματα για τα Δυτικά Βαλκάνια
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επανέλαβε την πλήρη και κατηγορηματική δέσμευσή του να την προοπτική ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων (σ.σ Μαυροβούνιο, Βόρεια Μακεδονία, Αλβανία, Σερβία, Βοσνία – Ερζεγοβίνη, Σερβία) στην ΕΕ και την υποστήριξή του για την επιτάχυνση της αξιοκρατικής διαδικασίας προσχώρησης και της εφαρμογής των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων. Παράλληλα το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει τα πρόσφατα βίαια επεισόδια στο βόρειο τμήμα του Κοσσυφοπεδίου και καλεί για άμεση αποκλιμάκωση της κατάστασης.
Τα συμπεράσματα για το Κυπριακό
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παραμένει πλήρως προσηλωμένο σε μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού, εντός του πλαισίου του ΟΗΕ, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και σύμφωνα με τις αρχές στις οποίες βασίζεται η ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζητεί την ταχεία επανάληψη των διαπραγματεύσεων και είναι έτοιμη να διαδραματίσει ενεργό ρόλο. Παράλληλα και υπό το φως των πρόσφατων εκλογών στην Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο Εξωτερικής πολιτικής και Άμυνας της ΕΕ, αλλά και την Ευρωπαική Επιτροπή, να υποβάλουν έκθεση στην Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σχετικά με την κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας.