Βάζοντας στο μικροσκόπιο τους νέους υπουργούς στην κυβέρνηση Ερντογάν μετά την ορκωμοσία του με την οποία εγκαινίασε την τρίτη θητεία του, το CNN επιχειρεί να αναλύσει το πού οδεύει η Τουρκία.
Το αμερικανικό μέσο εστιάζει ειδικότερα στην περίπτωση του νέου «τσάρου» της οικονομίας, Μεχμέτ Σιμσέκ, του νέου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, καθώς και του νέου υπουργού Εσωτερικών, Αλί Ερλικαγιά.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε το νέο υπουργικό συμβούλιο μετά την επανεκλογή του το περασμένο Σαββατοκύριακο, κάνοντας λόγο για μια νέα «περίοδο δόξας» της τουρκικής δημοκρατίας, καθώς βρίσκεται στην αφετηρία του δεύτερου αιώνα ζωής της.
Οι διορισμοί των υπουργών από πλευράς του υποδεικνύουν μια επιστροφή στην οικονομική ορθοδοξία, ενώ στόχος είναι η διατήρηση σταθερής πορείας στην εξωτερική πολιτική, καθώς ο Ερντογάν οδεύει για την τρίτη δεκαετία της παραμονής του στην εξουσία, αναφέρει αρχικά το CNN.
Η επιστροφή της Τουρκίας στην «οικονομική ορθοδοξία»
Στο οικονομικό πεδίο, η επιστροφή του Μεχμέτ Σιμσέκ ως υπουργού Οικονομικών -ενός αξιώματος που διατηρούσε από το 2009 μέχρι και το 2015, προτού γίνει αναπληρωτής πρωθυπουργός στις κυβερνήσεις της Άγκυρας- ήταν μια κίνηση που αναμενόταν με αγωνία από τους επιχειρηματικούς κύκλους τόσο εντός όσο και εκτός Τουρκίας.
Όταν ο προκάτοχος του Σιμσέκ, ο Νουρεντίν Νεμπατί, παρέδωσε επίσημα το χαρτοφυλάκιό του την Κυριακή, τα μικρόφωνα έπιασαν μια «ανάσα ανακούφισης» από μέρους του. Αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, δεδομένης της κατάστασης της τουρκικής οικονομίας.
Οι ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές του Ερντογάν τα προηγούμενα χρόνια οδήγησαν σε αύξηση του κόστους ζωής και στη βύθιση της τουρκικής λίρας. Προσπάθειες για να ενισχυθεί η αξία του πληττόμενου νομίσματος οδήγησαν στην «απομύζηση» σε ιστορικό χαμηλό των αποθεμάτων της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας. Η λίρα «βούλιαξε» κατά 7% την Τετάρτη, με την ισοτιμία έναντι του αμερικανικού δολαρίου να φτάνει σε ιστορικό χαμηλό.
«Διαφάνεια, συνοχή, προβλεψιμότητα και συμμόρφωση με τις διεθνείς νόρμες θα είναι οι βασικές μας αρχές για να επιτύχουμε το στόχο μας στην ερχόμενη περίοδο», είπε ο Σιμσέκ κατά την πρώτη του ομιλία μετά την ανάληψη των νέων καθηκόντων του. «Η Τουρκία δεν έχει άλλη επιλογή παρά να επιστρέψει σε μια ορθολογική βάση. Μια προβλέψιμη τουρκική οικονομία επί τη βάσει κανόνων θα είναι το ”κλειδί” για την επίτευξη της επιθυμητής ευημερίας».
Με αυτό το μήνυμα ο Σιμσέκ στοχεύει να πείσει τους διεθνείς επενδυτές και να ενσταλάξει ελπίδα για να διατηρήσει όρθια την τουρκική οικονομία.
Θα πειστεί ο Ερντογάν; – Η «ανηφόρα» που έχει μπροστά του ο Σιμσέκ
Όμως η πραγματική ανηφόρα θα είναι να πείσει τον ίδιο τον Ερντογάν. Ενώ ο Σιμσέκ πιθανότατα θα είναι ο κύριος αρχιτέκτονας μιας νέας οικονομικής πολιτικής, οι άλλοι διορισμοί του προέδρου Ερντογάν υποδεικνύουν πως μπορεί να έχει διαφορετικά σχέδια για την οικονομία, σχολιάζει στο CNN ο συντάκτης της φιλοκυβερνητικής «Daily Sabah», Μεχμέτ Τσελίκ.
Ο αντιπρόεδρος Τσεβντέτ Γιλμάζ είναι γραφειοκράτης καριέρας και οικονομολόγος, ενώ ο υπουργός Εμπορίου, Ομέρ Μπολάτ, έχει ένα επιχειρηματικό υπόβαθρο. «Οι επιλογές ήταν στρατηγικής σημασίας, για να υπάρξει μια νέα ισορροπία», πρόσθεσε ο Τσελίκ.
Ο πρώην επιδέξιος «σκιώδης διπλωμάτης» Χακάν Φιντάν θα είναι ο νέος ΥΠΕΞ
Στον διεθνή στίβο, η Τουρκία έχει εφαρμόσει μια «πολιτική ισχύος» μέσα από τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας σε συνέργεια με την υπηρεσία πληροφοριών, που έχει διευρύνει την ακτίνα δράσης της, δημιουργώντας ένα «ανεξάρτητο μονοπάτι» για το μέλος αυτό του ΝΑΤΟ. Το CNN κρίνει πιθανή τη συνέχιση αυτής της πολιτικής.
Ο νέος ΥΠΕΞ είναι μια γνωστή φιγούρα στους Τούρκους και στους «διεθνείς παίκτες» που διαπραγματεύονται με την Τουρκία. Ο Χακάν Φιντάν, επικεφαλής της MIT από το 2010, βρίσκεται σε κάθε δωμάτιο και σε κάθε συζήτηση κομβικής σημασίας για την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας τα τελευταία χρόνια. Είναι πανταχού παρών, αλλά σπάνια έχει ακουστεί η φωνή του, ένας «σκιώδης διπλωμάτης» στο οπλοστάσιο του Ερντογάν που έχει διασχίσει τα «ταραγμένα νερά» σε Συρία, Λιβύη και αλλού.
Ο Φιντάν είχε κεντρικό ρόλο στη σχεδίαση και εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικής μαζί με τον de facto πρώην σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας, Ιμπραΐμ Καλίν, που πλέον αντικαθιστά τον Φιντάν στη MIT.
«Θα συνεχίσω να βελτιώνω το όραμα στην εξωτερική μας πολιτική, που βασίζεται στην κυριαρχία του λαού μας και στην ανεξαρτησία του κράτους μας από όλες τις σφαίρες επιρροής», είπε ο Φιντάν στην τελετή παράδοσης-παραλαβής.
Η εξωτερική πολιτική της Άγκυρας την έχει βάλει σε τροχιά σύγκρουσης με γείτονες και συμμάχους, όπως η Ελλάδα, με την οποία έχει τεταμένες σχέσεις, αλλά και με δυτικές χώρες, σε σχέση με την εκλαμβανόμενη ως «απειλή» από την Άγκυρα προερχόμενη από ομάδες Κούρδων, που στηρίζονται στη Βόρεια Συρία από τις ΗΠΑ, όπως αναφέρει το CNN.
«Υπάρχει προθυμία από την Τουρκία να κατεβάσει τις ασπίδες της απέναντι στη Δύση, αλλά όταν είναι μια σχέση σύμφωνα με την οποία η Δύση τα παίρνει όλα και δεν δίνει τίποτα, η Τουρκία δεν θέλει να συγκατατεθεί σε αυτό. Θα συνεχίσουμε να στεκόμαστε απέναντι σε όσα μας υπαγορεύονται», είπε ο Τσελίκ σε σχέση με την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Ο ρόλος του Φιντάν στην επαναπροσέγγιση της Τουρκίας με τις χώρες του Κόλπου και τη Συρία
Αυτές οι τεταμένες σχέσεις δεν είναι εύκολο να βελτιωθούν, όμως ο Φιντάν ήταν επιδέξιος στον προηγούμενο ρόλο του να διαπραγματεύεται και να πετυχαίνει «τομές» σε δύσκολες σχέσεις. Ανέλαβε να επανορθώσει τους δεσμούς της Τουρκίας με τις χώρες του Κόλπου και ήταν η κινητήριος δύναμη πίσω από την επαναπροσέγγιση Άγκυρας και Δαμασκού. Ο «σκιώδης διπλωμάτης» θα είναι πλέον η κύρια φωνή της Τουρκίας στο εξωτερικό.
Στο υπουργείο Εσωτερικών, ο Σουλεϊμάν Σοϊλού, ο οποίος αυτοαποκαλείται σκληρός τύπος, αντικαθίσταται από τον γραφειοκράτη καριέρας και πρώην κυβερνήτη της Κωνσταντινούπολης, Αλί Ερλικαγιά. Το χαρτοφυλάκιό του είναι ένα από τα μεγαλύτερα της χώρας.
Οι κύριοι τομείς στους οποίους θα επικεντρωθεί ο Ερλικαγιά είναι η συνεχιζόμενη αντιμετώπιση του σεισμού που σκότωσε περισσότερους από 50.000 ανθρώπους στη νότια Τουρκία, τα 3,5 εκατομμύρια Σύροι πρόσφυγες στη χώρα και οι συνεχιζόμενες αντιτρομοκρατικές προσπάθειες κατά του PKK.
Ο πιο «ήπιος» νέος υπουργός Εσωτερικών της Τουρκίας
Ο αγώνας κατά της τρομοκρατίας, ο οποίος έχει ευρεία υποστήριξη σε όλο το πολιτικό φάσμα της Τουρκίας, είναι πιθανό να παραμείνει ο ίδιος, αλλά ο τόνος του υπουργείου είναι πιθανό να αλλάξει, σύμφωνα με τον Τσελίκ.
Ο Ερλικαγιά είναι ένας πιο ήπιος πολιτικός, διοικεί αθόρυβα την Κωνσταντινούπολη από το 2018 και είναι απίθανο να μιμηθεί το σκληρό ρητορικό ύφος του Σοϊλού. Μια αλλαγή στον τόνο μπορεί να χρησιμεύσει για να γεφυρωθεί μέρος του κοινωνικού χάσματος που μαστίζει την Τουρκία τα τελευταία χρόνια.
Τι μέλλει γενέσθαι με τους πρώην υπουργούς
Ωστόσο, τα απερχόμενα μέλη του υπουργικού συμβουλίου απέχουν πολύ από το να συνταξιοδοτηθούν.
Ο Σοϊλού, ο πρώην υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου είναι όλοι βουλευτές του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AK) του Ερντογάν. Μόλις ορκίστηκαν για τη νέα τους θητεία στο κοινοβούλιο, αναδεικνύοντας την τεράστια δύναμη του κόμματος εκεί. Οι φωνές τους θα αντηχούν πιθανότατα πιο δυνατά από εκείνες των βουλευτών της αντιπολίτευσης, οι οποίοι τώρα θα έχουν δυσκολίες να πείσουν τους ψηφοφόρους για τις δυνατότητές τους στο νομοθετικό σώμα, όπως αναφέρει το CNN.
Συνολικά, το νέο υπουργικό συμβούλιο αποτελεί μια απόκλιση από τους πολιτικούς διορισμούς που καθόρισαν την εποχή στην Τουρκία μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, αντλώντας, αντ’ αυτού, από μια ισχυρή δεξαμενή τεχνοκρατών.
Καθώς ο Ερντογάν οδηγεί την τουρκική δημοκρατία στον δεύτερο αιώνα της, φαίνεται να εφαρμόζει μια προσέγγιση επιστροφής στα βασικά. Με την κοινωνική πόλωση σε ιστορικό υψηλό, την οικονομία σε κρίση και μια περιοχή που βρίθει δυσκολιών, το υπουργικό συμβούλιο έχει τη δυνατότητα να διορθώσει κάποια οικονομικά λάθη των προηγούμενων ετών, κρατώντας παράλληλα τη γραμμή στην εξωτερική πολιτική. Αλλά πολλά θα εξαρτηθούν από το τι θέλει ο Ερντογάν, διότι στην Τουρκία η ευθύνη σταματά σε αυτόν.