Οι γιγάντιοι ρομποτικοί βραχίονες και οι θερμαντήρες υψηλής τεχνολογίας σε ένα από τα μεγαλύτερα εργοστάσια πυρομαχικών της Ευρώπης δουλεύουν νυχθημερόν από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία για την παραγωγή περισσότερων βλημάτων πυροβολικού των 155 χιλιοστών. Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, η μητρική εταιρεία του εργοστασίου, η Nammo, θα παράγει έως και 200.000 βλήματα ετησίως έως το 2028 – νούμερο μεγαλύτερο έως και 20 φορές από την παραγωγή προ του πολέμου.
Αλλά αυτά δεν θα είναι αρκετά -ούτε θα έρθουν αρκετά σύντομα- σε μια εποχή που οι δυνάμεις της Ουκρανίας λένε ότι χρειάζονται κατά μέσο όρο 250.000 βλήματα των 155 mm κάθε μήνα για να αποκρούσουν την προέλαση της Ρωσίας. Στην πραγματικότητα, η παραγωγή και των 11 εργοστασίων που κατασκευάζουν τα βλήματα στην Ευρώπη θα εξακολουθεί να υπολείπεται κατά πολύ της κάλυψης των αναγκών της Ουκρανίας.
Πρόκειται για ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλα τα κράτη του ΝΑΤΟ, περισσότερες από τρεις δεκαετίες μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, και το οποίο οδήγησε πολλούς να περικόψουν τις στρατιωτικές δαπάνες υπέρ των γενναιόδωρων δαπανών κοινωνικής πρόνοιας. Και τώρα, καθώς ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες αγωνίζονται να καλύψουν τη ζήτηση για οπλικά συστήματα και άλλα υλικά, αξιωματούχοι και αναλυτές αμφισβητούν όλο και περισσότερο το αν η Ευρώπη θα είναι σε θέση να επεκτείνει την παραγωγή αρκετά ώστε να παράσχει στην Ουκρανία τη βοήθεια που χρειάζεται. Η απάντηση, όπως φαίνεται, είναι όχι, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
«Είναι ένας αγώνας τόσο για να βοηθήσουμε τους Ουκρανούς, αλλά και για να δημιουργήσουμε αποθέματα», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Nammo σε τηλεφωνική συνέντευξη από την Ουάσινγκτον, όπου συναντιόταν με αξιωματούχους στο Κογκρέσο και στο Πεντάγωνο. «Νομίζω ότι θα έπρεπε να το είχαμε καταλάβει πολύ νωρίτερα και να είχαμε ενεργήσει αναλόγως, αλλά είμαστε εδώ που είμαστε».
Τον περασμένο μήνα, η Ευρωπαϊκή Ενωση συμφώνησε να δαπανήσει έως και 2,14 δισεκατομμύρια δολάρια για να βοηθήσει στην παράδοση 1 εκατομμυρίου βλημάτων των 155 χιλιοστών στην Ουκρανία εντός 12 μηνών – ένα σημείο αναφοράς που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη επιτύχει, αλλά η Ευρώπη θα πρέπει να καταβάλει τεράστιες προσπάθειες.
«Είναι πιθανό να μην μπορέσουμε να το πετύχουμε», δήλωσε ο Γκαμπριέλιους Λάντσμπεργκις, υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, ένας από τους πιο σθεναρούς υποστηρικτές της βοήθειας προς την Ουκρανία.
Στοίχημα η παραγωγικότητα της Nammo
To εγχείρημα θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη Nammo, έναν από τους μεγαλύτερους κατασκευαστές των βλημάτων στην ήπειρο.
Με έδρα περίπου μία ώρα βόρεια του Οσλο, η Nammo, η οποία ανήκει από κοινού στη νορβηγική κυβέρνηση και σε μια αμυντική εταιρεία που ανήκει κατά πλειοψηφία στη Φινλανδία, παράγει και αποθηκεύει πυρομαχικά σε εννέα ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ. Ομως τα στελέχη της έχουν δει συχνά τα σχέδιά τους να ματαιώνονται από την απροθυμία πολλών κρατών να δεσμευτούν για σημαντικές αυξήσεις στις στρατιωτικές δαπάνες.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα βλήματα πυροβολικού των 155 χιλιοστών, που ήταν από τα πρώτα πυρομαχικά που περιέκοψαν οι ευρωπαϊκές χώρες από τους αμυντικούς προϋπολογισμούς τους μετά τον Ψυχρό Πόλεμο – η Νορβηγία, για παράδειγμα, δεν είχε παραγγείλει κανένα από τη Nammo από τις αρχές της δεκαετίας του 1990.
Ενα πακέτο μυστικών εγγράφων του Πενταγώνου που αποκαλύφθηκε πρόσφατα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ανέφερε ότι αξιωματούχοι της Νότιας Κορέας «πρότειναν την πιθανότητα» πώλησης 330.000 βλημάτων πυροβολικού στην Πολωνία, αφού αντιμετώπισαν πιέσεις από την Ουάσινγκτον, αλλά μια τέτοια συμφωνία, αν προχωρούσε, θα προσέφερε μόνο ένα κλάσμα της απαιτούμενης δύναμης πυρός.
Η Νορβηγία ανέλαβε δράση παραγγέλλοντας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις αξιωματούχων της βιομηχανίας, 35.000 βλήματα των 155 χιλιοστών, συνολικής αξίας 408 εκατομμυρίων δολαρίων. Ακόμη κι έτσι, θα χρειαστούν τουλάχιστον τρία χρόνια για τη Nammo μόνο για να εκπληρώσει την παραγγελία της Νορβηγίας – η οποία βρίσκεται ακόμη υπό διαπραγμάτευση και η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη πληρώσει.
Τον τελευταίο χρόνο, η εταιρεία αγόρασε περισσότερα από τα μέταλλα, το προωθητικό υλικό και άλλα υλικά για την παραγωγή περισσότερων βλημάτων. Αλλά για την κατασκευή τους απαιτούνται περισσότερα ρομπότ και άλλα μηχανήματα κατασκευής – η πρώτη φάση των οποίων θα παραδοθεί στο εργοστάσιο της τον Ιούνιο, αφού επεκτείνει τον χώρο του για να τα στεγάσει.
«Εως ότου συμβεί αυτό, ο ρυθμός παραγωγής θα παραμείνει κάπως φυσιολογικός», δήλωσε ένας βετεράνος της Nammo με 30ετή πείρα, ο οποίος επιβλέπει μια γραμμή συναρμολόγησης βλημάτων πυροβολικού των 155 χιλιοστών στο Raufoss.
Η εταιρεία κατασκευάζει ένα νέο, μεγαλύτερο εργοστάσιο για την παραγωγή 155 mm, αλλά αυτό δεν θα ολοκληρωθεί πριν από τα τέλη του 2024. «Αλλά ακόμη και τότε», πρόσθεσε ο ίδιος, «θα χρειαστούν περισσότεροι εργαζόμενοι για να χειρίζονται τις μηχανές, και η πρόσληψη ανθρώπων με μηχανολογικό υπόβαθρο ή άλλες δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την επίβλεψη της συναρμολόγησης όπλων υψηλής τεχνολογίας παραμένει πρόκληση».