Σε εποχές Ψυχρού Πολέμου γυρνά η σύγκρουση ΗΠΑ και Ρωσίας μετά τη σύλληψη του Ίβαν Γκερσκόβιτς, την πρώτη σύλληψη Αμερικανού δημοσιογράφου σε ρωσικό έδαφος για κατασκοπεία έπειτα από δεκαετίες.
Το υπουργείο Εξωτερικών επανέλαβε τη σύσταση προς τους Αμερικανούς να μην ταξιδεύουν στη Ρωσία, ενώ κάλεσε όσους ζουν ή εργάζονται εκεί αυτή τη στιγμή να εγκαταλείψουν αμέσως τη χώρα.
We are deeply concerned over Russia’s announcement it has detained a U.S. citizen journalist. The @StateDept’s highest priority is the safety and security of U.S. citizens abroad. If you are a U.S. citizen living or traveling in Russia – please leave immediately.
— Secretary Antony Blinken (@SecBlinken) March 30, 2023
Ο Λευκός Οίκος εξέφρασε και αυτός την «βαθιά ανησυχία του» για τη σύλληψη του δημοσιογράφου, ενώ πρόσθεσε ότι οι αμερικανικές αρχές είναι σε επικοινωνία με την εφημερίδα του Γκερσκόβιτς και με την οικογένεια του δημοσιογράφου, αλλά με τις ρωσικές αρχές για να έλθουν σε επαφή οι προξενικές αρχές με τον δημοσιογράφο.
Για το Κρεμλίνο, ο 31χρονος δημοσιογράφος συνελήφθη με ενοχοποιητικά στοιχεία στα χέρια του, κάτι που αρνείται η εφημερίδα του, η Wall Street Journal. Πληροφορίες τον θέλουν να ερευνά τις δραστηριότητες της Wagner, της παραστρατιωτικής οργάνωσης που εμπλέκεται και στον πόλεμο στη Ρωσία.
Σφοδρή ήταν και η καταδίκη από δημοσιογραφικές οργανώσεις. Οι Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα δήλωσαν θορυβημένοι από «αυτό που μοιάζει με αντίποινα». Η οργάνωση ήταν αυτή που ανέφερε ότι ο Γκερσκόβιτς «έκανε έρευνα για την Wagner».
Δεν τίθεται όμως και ζήτημα ανταλλαγής με άλλους κρατούμενους. Ο Ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Ριαμπκόφ είπε ότι το ζήτημα «δεν είναι της παρούσης» και ότι οι ανταλλαγές κρατουμένων στο παρελθόν έχουν πραγματοποιηθεί για πρόσωπα ήδη καταδικασμένα.
Ο Πολ Γουίλαν, Αμερικανός πρώην πεζοναύτης, συνελήφθη στη Ρωσία το 2018 και καταδικάστηκε σε 16ετή ποινή κάθειρξης με κατηγορίες για κατασκοπεία. Κρατείται σε σωφρονιστική αποικία νοτίως της Μόσχας. Τον Δεκέμβριο, η Μόσχα απελευθέρωσε την αμερικανίδα μπασκετμπολίστρια Μπρίτνεϊ Γκρίνερ, η οποία είχε συλληφθεί επειδή είχε περάσει έλαιο κάνναβης στη χώρα, σε αντάλλαγμα με τον ρώσο έμπορο όπλων Βίκτορ Μπουτ.
Το περιστατικό της σύλληψης
Ο Γκερσκόβιτς συνελήφθη στο Γεκατερίνεμπουργκ, στα Ουράλια όρη, το απόγευμα της Τετάρτης, ανέφερε η WSJ. Η κατηγορία των ρωσικών αρχών ήταν ότι επιχείρησε να βρει πληροφορίες προς όφελος των ΗΠΑ.
Με δικαστική απόφαση προφυλακίστηκε για δύο μήνες. Η κράτησή του μπορεί να παραταθεί στο τέλος αυτής της περιόδου. Αν καταδικαστεί, η ποινή μπορεί να φτάσει και τα 20 χρόνια. Οι δίκες για κατασκοπεία γίνονται κεκλεισμένων των θυρών, ενώ οι αθωώσεις είναι πολύ σπάνιες.
Υπάρχει και η διάσταση της καταστολής των ΜΜΕ, όπως την επισημαίνει το CNN. Η σύλληψη έρχεται σε μια χρονική περίοδο κατά την οποία η Μόσχα εντείνει την καταστολή των ελεύθερων μέσων ενημέρωσης, περισσότερο μάλιστα μετά την εισβολή στην Ουκρανία.
Λίγες ημέρες μετά την εισβολή πέρασε από τη ρωσική Βουλή νόμος κατά των fake news με τον οποίο απειλούνται με βαριές ποινές δημοσιογράφοι που διαδίδουν «παραπληροφόρηση για τον πόλεμο» ή γενικά ότι το ρωσικό κράτος θεωρεί ψευδές.
Το προσωπικό των δυτικών μέσων μαζικής ενημέρωσης συχνά αναφέρει ότι παρακολουθείται, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια ταξιδιών εκτός των μεγάλων αστικών κόμβων της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης. Πολλοί Ρώσοι φοβούνται να μιλήσουν σε ξένα μέσα ενημέρωσης, λόγω των αυστηρών νόμων λογοκρισίας που υιοθετήθηκαν στον απόηχο της επίθεσης στην Ουκρανία.