To Charlie Hebdo είναι ένα από τα γνωστότερα σατιρικά γαλλικά περιοδικά. Είναι εβδομαδιαίο και έχει γίνει διάσημο για τα αποκαλυπτικά του ρεπορτάζ και για τα αιρετικά του σκίτσα με τα οποία σατιρίζει και σχολιάζει θέματα της επικαιρότητας αλλά κυρίως για τον βαθιά αντιθρησκευτικό του χαρακτήρα (για οποιαδήποτε θρησκεία: χριστιανισμό, ιουδαϊσμό, βουδισμό, ινδουισμό, μουσουλμανισμό κ.ο.κ.), καθώς και για τον σαφώς αριστερόστροφο προσανατολισμό του.
Το Charlie Hebdo έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του στα γαλλικά πράγματα το 1969 και συνέχισε μέχρι το 1981, οπότε διέκοψε την έκδοσή του για οικονομικούς λόγους. Επανήλθε το 1992, με διευθυντή τον σκιτσογράφο-καλλιτέχνη τον Φιλίπ Βαλ και από το 2012 και μετά τον Στεφάν Σαρμπονιέ.
Το περιοδικό έχει βρεθεί πολλές φορές στην κορυφή της δημοσιότητας αλλά και στα έδρανα του κατηγορουμένου στα δικαστήρια λόγω των σατιρικών δημοσιευμάτων του, κυρίως με σκίτσα, με μία από τις πρώτες περιπτώσεις να αφορά σε χιουμοριστικό εξώφυλλο που αφορούσε το θάνατο του στρατηγού ντε Γκωλ.
Το πρώτο όμως επεισόδιο αντιπαράθεσης με επίκεντρο το Ισλάμ καταγράφεται το 2006, με αφορμή το τεύχος της 9ης Φεβρουαρίου, όπου υπό τον τίτλο «ο Μοχάμεντ συγκλονίζεται από τους φανατικούς» δημοσιεύεται ένα σκίτσο που δείχνει τον Προφήτη Μωάμεθ να κλαίει λέγοντας «είναι σκληρό να λατρεύεσαι από ηλίθιους». Στο ίδιο τεύχος, η εφημερίδα αναδημοσιεύει τα 12 σκίτσα του Μωάμεθ που είχαν πρωτοδημοσιευθεί στην δανική εφημερίδα Jyllands-Posten τον Σεπτέμβριο του 2005, πυροδοτώντας μπαράζ διαμαρτυριών από αντιρατσιστικές αλλά και μουσουλμανικές οργανώσεις με τις πρώτες να καταγγέλλουν ότι πρόκειται για σκίτσα που αναπαράγουν τα δυτικά ρατσιστικά στερεότυπα για τους μουσουλμάνους και τις δεύτερες να καταγγέλλουν προσβολή των μουσουλμάνων και έλλειψη σεβασμού προς τη θρησκεία τους καθώς δεν επιτρέπει την απεικόνιση του Προφήτη ή κανενός άλλου ιερού προσώπου.
Όπως και η δανική εφημερίδα νωρίτερα – και το Charlie Hebdo υποστήριξε ότι στόχος ήταν να ανοίξει μια συζήτηση για τους περιορισμούς και τα όρια που μπορεί μια θρησκεία να επιβάλλει σε όσους θέλουν να ασκήσουν κριτική, ιδιαίτερα εφόσον αυτοί ζουν σε μια χώρα που δεν έχει επίσημη θρησκεία και δεν είναι οι ίδιοι πιστοί καμίας θρησκείας. Όπως είπαν, επανειλημμένως, γίνεται σάτιρα με την μορφή του Χριστού ή των ιερών προσώπων άλλων θρησκειών και συνεπώς δεν μπορεί να επικρατεί κάποιου είδους λογοκρισία και μάλιστα υπό το καθεστώς φόβου μόνο σε ό,τι αφορά στο Ισλάμ.
Το συγκεκριμένο τεύχος του Chralie Hebdo έκανε «τρελές» πωλήσεις φθάνοντας την πρώτη ημέρα τα 160.000 αντίτυπα και μπαίνοντας εκ νέου στο τυπογραφείο για άλλα 150.000. Παρόλα αυτά δεν απέφυγε ούτε την πολιτική κριτική ούτε τη δικαστική εμπλοκή. Ο τότε Γάλλος Πρόεδρος Ζακ Σιράκ καταδίκασε τις «ανοιχτές προκλήσεις» που μπορεί να πυροδοτήσουν θρησκευτικά πάθη με το σκεπτικό ότι «ο,τιδήποτε μπορεί να πλήξει τις πεποιθήσεις κάποιου άλλου, και κυρίως τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, θα πρέπει να αποφεύγεται».
Ακολούθησε μήνυση κατά του περιοδικού από την Παγκόσμια Μουσουλμανική Ομοσπονδία, από την Ένωση Γαλλικών Ισλαμικών Οργανώσεων αλλά και εκ μέρους του Μεγάλου Τεμένους της Γαλλίας με την κατηγορία του ρατσισμού σε βάρος των μουσουλμάνων. Η υπόθεση έφτασε στο δικαστήριο ένα χρόνο αργότερα, τον Φεβρουάριο του 2007, όπου ο τότε εκδότης Φιλίπ Βαλ υποστήριξε ότι «ρατσιστικό είναι να θεωρεί κανείς δεδομένο ότι οι μουσουλμάνοι δεν έχουν χιούμορ και δεν μπορούν να καταλάβουν ένα αστείο». Από την άλλη, οι δικηγόροι του Μεγάλου Τεμένους της Γαλλίας επεσήμαναν ότι σε τουλάχιστον δύο από τα σκίτσα που δημοσιεύτηκαν γίνεται σύνδεση των απλών μουσουλμάνων πιστών με τους ισλαμιστές τρομοκράτες και αυτό είναι σίγουρα ρατσισμός.
Στο δικαστήριο είχε παρέμβει με επιστολή του, ο Νικολά Σαρκοζί, που δεν ήταν ακόμη πρόεδρος τότε αλλά μέλος της κυβέρνησης, εκφράζοντας υποστήριξη για την γαλλική παραδοσιακή σάτιρα.
Ο νυν Γάλλος Πρόεδρος και τότε υψηλόβαθμο στέλεχος του Σοσιαλιστικού Κόμματος Φρανσουά Ολάντ είχε ταχθεί υπέρ της ελευθερίας έκφρασης.
Μετά από ένα μήνα δικαστικής διαδικασίας, ο Φιλίπ Βάλ αθωώθηκε. Το σκεπτικό του δικαστηρίου ήταν ότι τα δύο εκ των τριών επίμαχων σκίτσων ήταν ξεκάθαρο ότι αναφέρονται στους ισλαμιστές τρομοκράτες, διαχωρίζοντάς τους από τους μουσουλμάνους πιστούς και από τη θρησκεία αυτή καθ’ εαυτή. Όσον αφορά στο τρίτο σκίτσο που έδειχνε τον Μωάμεθ με μία βόμβα στο τουρμπάνι του, το δικαστήριο δέχτηκε ότι στο πλαίσιο του αντιθρησκευτικού χαρακτήρα και της ύλης του περιοδικού μπορούν να δημοσιεύονται τέτοια σκίτσα.
Η δικαστική απόφαση δεν έδωσε τέλος στις απειλές που εκτοξεύτηκαν κατά των συντελεστών του περιοδικού διαδικτυακά, από σειρά αγνώστων που ισχυρίζονταν ότι θα τιμωρήσουν παραδειγματικά τους βλάσφημους, κάτι που συνέβη άλλωστε και όταν δημοσιεύτηκαν τα σκίτσα στη δανική εφημερίδα. Μάλιστα, για μήνες μετά την πρώτη δημοσίευση, μια σειρά από βίαιες διαδηλώσεις κατά δυτικών στόχων σε χώρες της Μέσης Ανατολής (πρεσβείες, προξενεία, εταιρείες κλπ) είχαν ως επίκεντρο τη δημοσίευση των σκίτσων. Υπολογίζεται, δε, ότι μπορεί μέχρι και 200 άνθρωποι να σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια τέτοιων διαδηλώσεων.
Το 2008,το Charlie Hebdo βρέθηκε, εκ νέου για λίγο, στο επίκεντρο αντιπαράθεσης, με αφορμή μία στήλη του βετεράνου σκιτσογράφου Siné, η οποία κατηγορήθηκε για αντισημιτισμό με αποτέλεσμα τελικά ο Siné να απολυθεί. Ο σκιτσογράφος, από την πλευρά του, μήνυσε την εφημερίδα για άδικη απόλυση και τελικά του επιδικάστηκε αποζημίωση 90.000 ευρώ.
Το περιοδικό επανήλθε και πάλι σε σφοδρή αντιπαράθεση τον Νοέμβριο του 2011 όταν έγινε γνωστό ότι ετοίμαζε ένα ειδικό τεύχος αφιέρωμα με τον τίτλο «Charia Hebdo», αναφορά δηλαδή στη Σαρία, στον ισλαμικό νόμο, και παρουσιάζοντας ως «ειδικό καλεσμένο διευθυντή του τεύχους» τον Προφήτη Μωάμεθ ο οποίος εμφανίζεται να λέει: «100 βουρδουλιές, για όποιον δεν πεθάνει από τα γέλια». Το τεύχος επρόκειτο να κυκλοφορήσει στις 3 Νοεμβρίου και ήδη στα κοινωνικά δίκτυα είχε κυκλοφορήσει ένα σκίτσο του Μωάμεθ που θα εμφανιζόταν στο εξώφυλλο με δημιουργό τον σκιτσογράφο Ρενάρ Λουζιέ. Στις 2 Νοεμβρίου τα ξημερώματα, τα γραφεία της εφημερίδας στο 20ο διαμέρισμα του Παρισιού γίνονται στόχος επίθεσης με μολότωφ, καθώς και η ηλεκτρονική της σελίδα.
Ο Σαρμπονιέ, που πλέον είναι και εκδότης, αποδίδει την επίθεση σε «ηλιθίους που δεν γνωρίζουν τι είναι το Ισλάμ και προδίδουν την ίδια τους τη θρησκεία με τις πράξεις αυτές». Ο επικεφαλής του Γαλλικού Συμβουλίου Μουσουλμανικής Πίστης, Μουχάμαντ Μουσάουι, καταδικάζει τον κοροϊδευτικό τόνο με τον οποίο η εφημερίδα επιμένει να αντιμετωπίζει το Ισλάμ και τον Προφήτη του αλλά υπογραμμίζει την πλήρη αντίθεσή του σε όλες τις πράξεις και μορφές βίας. Σειρά διανοουμένων, μεταξύ των οποίων και μουσουλμάνοι όπως η συγγραφέας Αγιάν Χίρσι Άλι, στηρίζουν την εφημερίδα και καταδικάζουν τη λογοκρισία και την αυτολογοκρισία.
Η εφημερίδα επανέρχεται στο θέμα του Ισλάμ, τον Σεπτέμβριο του 2012, δημοσιεύοντας νέα σειρά σκίτσων του Μωάμεθ, εκ των οποίων μερικά τον εμφανίζουν γυμνό. Η δημοσίευση συμπίπτει χρονικά με μια σειρά βίαιων διαδηλώσεων αλλά και επιθέσεων κατά αμερικανικών διπλωματικών αντιπροσωπειών σε μουσουλμανικές χώρες, με αιματηρότερη αυτήν κατά του προξενείου στην Βεγγάζη της Λιβύης, που πυροδοτήθηκαν από τις πληροφορίες περί ταινίας υπό τον τίτλο «Η αθωότητα των Μουσουλμάνων», στην οποία περιγραφόταν η ζωή του Μωάμεθ ως κοινού ανθρώπου και εμφανιζόταν σε μια σειρά από προκλητικές σκηνές. Η γαλλική κυβέρνηση παίρνει έκτακτα μέτρα ασφαλείας τόσο σε γαλλικούς στόχους στο εξωτερικό, όσο και σε στόχους εντός χώρας, μεταξύ των οποίων και τα γραφεία του Charlie Hebdo. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών, μάλιστα, Λωράν Φαμπιούς επέκρινε την απόφαση του περιοδικού να προχωρήσει στη συγκεκριμένη δημοσίευση λέγοντας ότι η απολύτως σεβαστή αρχή της ελευθερίας της έκφρασης, δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάρχει συναίσθηση και εξυπνάδα ώστε να λαμβάνονται υπ’ όψιν οι χρονικές και άλλες συγκυρίες έτσι ώστε να μην ρίχνεται «λάδι στη φωτιά».
