Το προσφυγικό είναι ένα θέμα που απασχολεί όλους μας. Είναι το πρώτο θέμα των ημερών σε όλα τα δελτία ειδήσεων. Αναλύσεις, συζητήσεις, στατιστικές αναλύσεις, έρευνες και πολλές ώρες τηλεοπτικού χρόνο αφιερωμένες στην λεγόμενη “Προσφυγική Κρίση”.
Η Ευρώπη, ανάστατη για αυτήν την πρωτοφανή ανθρωπιστική κρίση, φαίνεται ανήμπορη να τη διαχειριστεί.
Σύμφωνα με ειδικούς, είναι η πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, κατά τη διάρκεια της οποίας μετατοπίζονται τόσο μεγάλες πληθυσμιακές μάζες.
Δυστυχώς, παρότι ο πόλεμος μαίνεται από το 2011 η Ευρώπη φάνηκε να παρακολουθεί αδιάφορα την κατάσταση από μακρυά, με μυωπικά κιάλια, και ας είναι η Συρία ουσιαστικά μια χώρα γειτονική.
Ώσπου μια μέρα, το πρόβλημα της Συρίας μας χτύπησε την πόρτα. Ο μεγάλος αριθμός προσφύγων που πέρασαν, κυρίως από την Ελλάδα, έφεραν σε πολύ δύσκολη θέση τους Ευρωπαίους αξιωματούχους.
Το Αιγαίο, για δεύτερη φορά στην ιστορία του, έγινε υγρός τάφος, φυλακίζοντας χιλιάδες ψυχές στο βυθό του. Πολλά από τα θύματα να είναι παιδιά.
Την ίδια ώρα, πολλές Ευρωπαϊκές χώρες, ξεχνώντας την δική τους ιστορία αλλά και τα ευρωπαϊκά ιδεώδη έκλεισαν τα σύνορα τους υψώνοντας φράχτες και απαγορεύοντας την είσοδο στους πρόσφυγες.
Ουσιαστικά, εγκλωβίζοντας σε “γκρι ζώνες”, στη μέση του πουθενά, ανθρώπους ξεριζωμένους και ταλαιπωρημένους, που καμία διάθεση δεν είχαν εξ’ αρχής για αυτό το ταξίδι.
Μέχρι και την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, χιλιάδες πρόσφυγες εγκλωβισμένοι στα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και FYROM.
Και η ερώτηση που ακούω συχνότερα, πότε καλοπροαίρετα και πότε κακοπροαίρετα, είναι γιατί έρχονται μόνο στην Ευρώπη;
Ψάξαμε, ερευνήσαμε και μάθαμε.
Επικοινωνήσαμε με όλες τις αρμόδιες αρχές την UNICEF Λιβάνου, χρησιμοποιήσαμε στοιχεία από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Μιλήσαμε με ανθρώπους που έχουν ζήσει από κοντά την προσφυγική κρίση στη Μέση Ανατολή. Τον ερασιτέχνη φωτογράφο Fouad Dajani, ο οποίος με την κάμερα του κατάφερε να συγκινήσει όλο τον κόσμο. Αλλά και τον γνωστό δημοσιογράφο -Σύρος πρόσφυγας και ο ίδιος- Hazem Dakel.
Τελικά οι πρόσφυγες έρχονται μόνο στην Ευρώπη;
Όχι.
Μάλιστα, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, στην Ευρώπη έχουν έρθει μόλις 897,645 πρόσφυγες. Υπενθυμίζω, πώς η Ευρώπη έχει στο δυναμικό της 28 χώρες.
Αντίθετα, τα γείτονα κράτη της Συρίας, αραβικά κράτη στην πλειοψηφία τους, φιλοξενούν το καθένα περισσότερους πρόσφυγες.
Συγκεκριμένα, ο Λίβανος -κράτος συνοριακό της Συρίας- έχει 4,3 εκατομμύρια κατοίκους. Σύμφωνα με τη UNICEF Λιβάνου ο αριθμός προσφύγων ανέρχεται σε περίπου 1,08 εκατομμύρια. Μάλιστα όπως μας είπε η υπεύθυνη επικοινωνίας της Unicef Λιβάνου, η κυρία Yara El Moussaoui, τo 53.01% είναι παιδιά. Συνολικά δηλαδή, στον Λίβανο οι μισοί πρόσφυγες που φιλοξενούνται είναι παιδιά, ενώ, οι κυβερνητικές πηγές λένε πώς ο Λίβανος πλέον φιλοξενεί παραπάνω από 1.5 εκατομμύριο πρόσφυγες.
Εκτός από τους Σύρους πρόσφυγες, ο Λίβανος φιλοξενεί 270,000 πρόσφυγες από τη Γάζα. Την ίδια ώρα, στο εσωτερικό του αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα. Πολιτική αστάθεια, οικονομική κρίση και υψηλά επίπεδα ανεργίας και φτώχειας.
Το άλλοτε Παρίσι της Ανατολής αν και έχει περάσει πολλές δυσκολίες, πολέμους, εμφυλίους, βρίσκεται για άλλη μια φορά μπροστά σε μια δύσκολη ιστορική φάση. Σε μία μη διαχειρίσιμη κατάσταση.
Στο Λίβανο υπάρχουν 1,637 καταυλισμοί προσφύγων (Informal Settle-ments).
Στην ίδια περίπου μοίρα βρίσκεται και η Ιορδανία, η οποία φιλοξενεί παραπάνω από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες.
Ενδεικτικά να πούμε, ότι μόνο στο Zaatari Re-fugee Camp φιλοξενούνται 79,648 πρόσφυγες. Από τους οποίους σχεδόν το 25% είναι παιδιά, ενώ οι γυναίκες είναι περισσότερες από ότι οι άντρες. Βλέποντας της εικόνες από ψηλά, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης φαίνονται σαν μικρές πόλεις. Στην πραγματικότητα, όμως, είναι καταυλισμοί προσφύγων, σε άθλιες συνθήκες με τη καθημερινότητα τους να είναι γολγοθάς.
Στην Αίγυπτο, φιλοξενούνται 250,600 πρόσφυγες, εκ των οποίων 118,512 είναι Σύροι πρόσφυγες.
Η Τουρκία φιλοξενεί 2,715,789 πρόσφυγες.
Ακόμη και το Ιράκ, παρότι εν μέσω πολέμου και το ίδιο, φιλοξενεί 246,051 πρόσφυγες από τη Συρία.
(Πηγή: data.unhcr.org)
Συνέντευξη Fouad Dajani
“Η εικόνα του μικρού πρόσφυγα στο κέντρο κράτησης θα μου μείνει για πάντα στην καρδιά και το μυαλό μου”
Ο Φουάντ, είναι ερασιτέχνης φωτογράφος. Βρέθηκε για μια εβδομάδα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων στο νότιο Λίβανο, συγκεκριμένα στην περιοχή “Akkar”. Εκεί οι μη κυβερνητικές οργανώσεις κάνουν υπεράνθρωπο έργο, προσπαθώντας με κάθε δυνατό μέσο να βοηθήσουν τους πρόσφυγες. Μια τοπική ΜΚΟ, επονομαζόμενη “Malaak” (=άγγελος στα αραβικά), με υπεύθυνη την Asma Rasamny κάνουν πραγματικότητα ένα δύσκολο αλλά και την ίδια ώρα συγκινητικό έργο, να εγκαταστήσουν σε όσο δυνατόν περισσότερο ανθρώπινες συνθήκες τους ξεριζωμένους αυτούς ανθρώπους από τη Συρία.
“Ξέραμε μέσω των δελτίων ειδήσεων για την κατάσταση. Όμως δεν μας έφτανε και εγώ αλλά και φίλοι μου θέλαμε να πάμε εκεί, να δούμε από κοντά την κατάσταση. Με όποιον τρόπο μπορούμε, να βοηθήσουμε”, μου λέει. “Είναι συγκινητικό να μπορεί να προσφέρει κανείς, να δωρίζει χρήματα ή ρούχα. Εμένα όμως δεν μου έφτανε αυτό. Έτσι πήρα την απόφαση, σήκωσα μανίκια, και πήγα να βοηθήσω.” Καταφέρουμε να συγκεντρώσουμε τρόφιμα και είδη ρουχισμού αξίας άνω των 40,000$. Σημαντική ήταν και η βοήθεια των ποδοσφαιρικών ομάδων όπως της Αrsenal, Everton, και Machester united. Βάψαμε το σχολείο των προσφυγόπουλων, βάλαμε λίγο χρώμα στη ζωή τους για να φτιάξει η διάθεση τους. Φτιάξαμε ένα δωμάτιο κεραμικών, ένα δωμάτιο για να ζωγραφίζουν τα παιδιά και ένα άλλο δωμάτιο κοπτοραπτικής με 6 μηχανήματα ραπτικής. Πληρώνουμε για τους επόμενους 6 μήνες τους μισθούς δασκάλων. Πληρώνουμε το νοίκι ενός μιικρού γηπέδου για τα επόμενα τρία χρόνια για να μπορούν τα παιδιά να παίζουν ποδόσφαιρο. Ελπίζουμε να είναι η αρχή για ένα καλύτερο αύριο, κυρίως για αυτά τα παιδιά. ”
Πώς είναι η κατάσταση εκεί;
“Ο Λίβανος δεν μπορεί να αντεπεξέλθει σε αυτή την ανθρωπιστική καταστροφή. Είναι ξεριζωμένοι, όπως δύσκολη είναι και η κατάσταση των προσφυγών από την Παλαιστίνη. Η εικόνα είναι παρόμοια. Οι Λιβανέζοι είναι γενικά σε δύσκολη θέση. Σκεφτείτε ότι πάνω από το 30% του πληθυσμού της χώρας έχουν φύγει τα τελευταία χρόνια. Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο των προσφύγων είναι ότι δεν μπορούν να εργαστούν. Είναι τραγικό αυτό, γιατί οι περισσότεροι άνηκαν στη μεσαία τάξη, ανωτάτης εκπαίδευσης και κυριολεκτικά πεινάνε αυτή τη στιγμή… Για αυτό και πολλοί θέλουν να φύγουν από εκεί.. Ρισκάρουν τις ζωές τους και θέλουν να πάνε στην Ευρώπη.
Το μόνο που θέλουν είναι να δουλέψουν να φτιάξουν τη ζωή τους σε ένα περιβάλλον ασφάλειας και ειρήνης. Εγώ, κατά την επίσκεψη μου στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, γνώρισα έναν νέο δικηγόρο, τον Abd ΑlMalek.. Ήταν δικηγόρος πριν τον πόλεμο στην πόλη της Χομς. Η γυναίκα και ο γιος τους σκοτώθηκαν σε έναν βομβαρδισμό. Τώρα διδάσκει τα παιδιά στο κέντρο. Θέλει όμως να ταξιδέψει στην Ευρώπη, στη Γερμανία να μπορέσει να δουλέψει εκεί στον τομέα που ξέρει και έχει σπουδάσει. Είναι πέρα από κάθε λέξη τραγική η ιστορία αυτή… Όπως δεν μπορώ να ξεχάσω την εικόνα του μικρού πρόσφυγα, του μικρού Aboudi από τη Χομς. Τον ξεχώρισα από την πρώτη στιγμή γιατί μοιάζει πάρα πολύ με τον μικρό μου ανιψιό. Προσπάθησα να τον πλησιάσω όμως είναι πάρα πολύ ντροπαλός… Την τελευταία μέρα που θα φεύγαμε εμείς, μοιράστηκε χυμός και γλυκά στα παιδιά. Ο μικρούλης, πριν καλά καλά δαγκώσει το γλυκάκι του, ο μεγαλύτερος αδερφός, ο Χαμούντι, του ζήτησε να του δώσει το γλυκό ώστε να το βάλει μέσα στην τσάντα του. Περιγράφω την εικόνα και ακόμα δακρύζω… Τα δύο αγόρια, μαζεύουν το φαγητό τους σε μία τσάντα. Τα αποθηκεύουν προφανώς για όταν επιστρέψουν σπίτι τους… Ανήμπορος να διαχειριστώ αυτή την εικόνα, και ώστε να μην με δουν τα δύο αγόρια να κλαίω απομακρύνθηκα. Πήγα στην κουζίνα και πήρα ότι είχε απομείνει από φαγητό και χυμό και τους τα έδωσα… Ακόμα και αυτά, τα έβαλαν στην τσάντα τους… Η εικόνα τους είναι ακόμα στο μυαλό μου…”
Ο Φουάντ, μεγάλωσε, σπούδασε και εργαζόταν ως σύμβουλος επενδύσεων στο Λονδίνο για 15 χρόνια. Αργότερα, αποφασίζει να μετακομίσει στο Ντουμπάι όπου και ζει τα τελευταία 10 χρόνια. Στην παρούσα φάση της ζωής του στήνει μια νέα επιχείρηση φαγητού στην περιοχή.
Επισκέφτηκε τον προσφυγικό καταυλισμό τον Φεβρούαριο του 2016.
Συνέντευξη με τον Σύρο δημοσιογράφο Hazem Dakel “Οι Άραβες αδιαφορούν για την Συριακή κόλαση”
O Hazem, είναι γνωστός αραβόφωνος δημοσιογράφος με καταγωγή από τη Συρία. Αυτή τη στιγμή είναι και ο ίδιος πρόσφυγας. Πριν τρία χρόνια είχε πέσει θύμα απαγωγής από την Αλ-Κάιντα αλλά πέντε μέρες μετά κατάφερε να αποδράσει. Σήμερα, μαζί με την σύζυγο και τον γιο τους ζει στη Σουηδία. Μας μιλά για την κατάσταση στη Συρία αυτή τη στιγμή, γιατί οι πρόσφυγες δεν πάνε στα πλούσια αραβικά κράτη, και τι συμβαίνει στα σύνορα της Συρίας.
“Η Συρία μετά την εκεχειρία προσπαθεί να επιστρέψει στους παλιούς της ρυθμούς. Παρατηρούμε μια σημαντική μείωση της βίας και της αιματοχυσίας. Οι μαθητές πλέον επιστρέφουν σιγά σιγά στα σχολεία τους. Ωστόσο, φαίνεται ότι αυτή η “ησυχία” ενοχλεί δυνάμεις όπως την Αλ Κάιντα και το Χαλιφάτο και προσπαθούν να πυροδοτήσουν εκ νέου την ατμόσφαιρα και να οδηγήσουν σε έναν παγκόσμιο πόλεμο. Ευτυχώς, τα σκοτεινά τους σχέδια έχουν πλέον αποκαλυφθεί και ο κόσμος τους έχει ξεσκεπάσει παύοντας να τους ακολουθεί και πλέον τους απορρίπτουν.
Την επόμενη εβδομάδα θα ξεκινήσουν οι διαβουλεύσεις στη Γενεύη για τη Συρία. Είναι καθοριστικής σημασίας η συμμετοχή όλου του κόσμου για την επίλυση του πολέμου στη Συρία. Πρέπει να αντιληφθεί ο κόσμος ότι αυτός ο πόλεμος δεν αφορά μόνο την Συρία, αλλά επηρεάζει ολόκληρο τον κόσμο. H τρομοκρατία στην περιοχή είχε ως αφετηρία τη Συρία, πέρασε και από το Ιράκ και έφτασε μέχρι και την Υεμένη. Αντιμέτωπες με παρόμοιο πρόβλημα είναι η Λιβύη, η Αίγυπτος και η Τυνησία.
Που οφείλονται τα προσφυγικά ρεύματα;
Μα στο αδιάλλακτο καθεστώς της Συρίας (Άσαντ) και στις τρομοκρατικές οργανώσεις που δρουν στην περιοχή όπως οι Daesh (ISIS) και η άλλες οργανώσεις όπως η Αl Nusra, οι οποίοι βρήκαν πρόσφορο έδαφος δράσης καθότι δεν υπάρχουν εν ισχύ ούτε νόμοι ούτε φυσικά δικαιοσύνη. Ωστόσο, η Ευρώπη αυτή τη στιγμή σηκώνει το μεγαλύτερο βάρος των προσφύγων. Είναι σε πολύ δύσκολη θέση ομολογουμένως. Η Ευρώπη, έχει δώσει πολλά λεφτά στη Τουρκία ώστε να κλείσει τα σύνορα στους πρόσφυγες. Αυτό όμως που φαίνεται, είναι ότι τελικά η Τουρκία περιπαίζει την Ευρώπη έχοντας αφενός σκοπό να διαπραγματευτεί καλύτερα την είσοδο της στην Ένωση αλλά και αφετέρου για να λάβει τα πακέτα οικονομικής ενίσχυσης που εκτιμάται ότι θα λύσει το προσφυγικό πρόβλημα. Αυτό που πρέπει να τονίσω είναι ότι το πρόβλημα (το προσφυγικό) δεν θα λυθεί έτσι. Λύση θα βρεθεί μόνο όταν χτυπήσουμε την ρίζα του κακού. Δηλαδή, να σταματήσει ο ίδιος ο πόλεμος, που είναι η άμεση αιτία των μεγάλων προσφυγικών ροών. Στην ερώτηση γιατί μεταναστεύουν οι Σύροι και γίνονται πρόσφυγες, η απάντηση είναι αυτονόητη. Προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο και τους βομβαρδισμούς, από ένα αδιάλλακτο καθεστώς, από τα μαχαιρώματα των DAESH και από μια χώρα που σιγά σιγά βυθίζεται στην στασιμότητα και στην διαφθορά. Η Ευρώπη μπορεί να βοηθήσει. Να πιέσει ώστε να πέσει το καθεστώς του Άσαντ, να χτιστεί μια νέα Συρία, μια καλύτερη Συρία άξια να ξανά αγκαλιάσει τους πολίτες της.
Πολλοί Σύροι πρόσφυγες που τώρα ζουν στη Σουηδία μου λένε συχνά, αν πέσει η κυβέρνηση και πάψουν οι εχθροπραξίες εμείς θα επιστρέψουμε στην πατρίδα μας, τη Συρία. Δεν είμαστε Νομάδες για να πηγαίνουμε από χώρα σε χώρα. Και το βασικότερο θέλουμε σε κάθε προσφορά που μας δίνουν, να έχουμε τη δυνατότητα να ανταποδώσουμε το καλό που έχουμε βρει εδώ. Από την άλλη, έχουμε τα πλούσια αραβικά κράτη που ανοιχτά έχουν δηλώσει πώς δεν θέλουν Σύρους πρόσφυγες για να μην ζήσουν μια “δεύτερη Παλαιστίνη”. Προτιμούν να μείνουν οι Σύροι στον τόπο τους και ας είναι η κόλαση τους. Αδιαφορούν. Ένας Κουβεϊτιανός πολιτικός, είπε σε τηλεοπτική του συνέντευξη ότι οι Σύροι έχουν πολλά ψυχολογικά και νευρολογικά προβλήματα εξαιτίας του πολέμου και για αυτό δεν τους θέλουμε στη χώρα μας. Επί λέξη, έτσι είπε. Τότε, όταν έκλεισαν τις πόρτες οι Άραβες, οι Σύροι απευθύνθηκαν στην Ευρώπη. Παρότι δεν έχουν ίδια γλώσσα, ίδια έθιμα, ούτε ίδια θρησκεία, την προτίμησαν. Γιατί η Ευρώπη μας αγκάλιασε, έδειξε ότι ο ανθρωπισμός και η ευαισθησία είναι το ισχυρότερο ένστικτό που έχουν.
Αντίθετα, οι Άραβες, αδέρφια των Σύρων έδειξαν το ακριβώς αντίθετο… Οι γειτονικές από τη Συρία χώρες όπως ο Λίβανος σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά φιλοξενεί 1,600,000 πρόσφυγες. Η Ιορδανία, έχει παραπάνω από 1 εκατομμύριο πρόσφυγες. Η Τουρκία, μετά και τις μάχες μεταξύ Daesh-Άσαντ-Κούρδων έχει υποδεχθεί πάνω από 2.000.000 πρόσφυγες. Ακόμα και στο Κουρδιστάν, στα σύνορα με το Ιράκ, φιλοξενούνται 300,000 πρόσφυγες. Στο εσωτερικό της Συρίας παρατηρούμε επίσης μεταφορά πληθυσμών. Δηλαδή, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού έχει εκτοπιστεί στα βόρεια τμήματα της χώρας.
Τέλος, να σας πω ότι η Τουρκία αυτή τη στιγμή έχει κλείσει σχεδόν 100% τα σύνορα της. Εδώ και μήνες δεν έχει δεχθεί νέους πρόσφυγες. Έχει αυξήσει τις περιπολίες στα σύνορα και μάλιστα όσοι τολμούν να περάσουν παράνομα, τους σκοτώνουν. Προχθές, στα δυτικά της περιοχής Idlib, σκότωσαν δέκα άτομα που επιχείρησαν να περάσουν τα σύνορα της Τουρκίας παράνομα. Αυτή την ώρα, υπάρχουν 200,000 πρόσφυγες εγκλωβισμένοι στα σύνορα της Τουρκίας περιμένοντας να ανοίξει τα σύνορα της. Και από ότι φαίνεται, η Τουρκία μάλλον δεν είναι διατεθειμένη να ανοίξει τα σύνορα της σύντομα…”
Συμπεραίνουμε, πώς η προσφυγική κρίση δεν είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζει μόνο η Ευρώπη. Μέχρι στιγμής, και πάντα συγκριτικά με τα γειτονικά κράτη της Συρίας, η Ευρώπη έχει δεχθεί τον μικρότερο αριθμό προσφύγων. Ίσως, το πρόβλημα να βρίσκεται στο ότι η Ευρώπη, δεν φρόντισε να ετοιμάσει κάποιο σχέδιο. Βρέθηκε απροετοίμαστη και προ εκπλήξεως σε αυτή την κατάσταση.
Δεν περίμεναν οι Ευρωπαίοι να τους αγγίξει ένας πόλεμός που μαινόταν τόσο κοντά ; Δεν περίμεναν ότι οι ροές θα ήταν τόσο μεγάλες και ανεξέλεγκτες; Ή περίμεναν ότι ίσως να μοιραστούν το “βάρος” με τα υπόλοιπα αραβικά κράτη; Και δημιουργεί πολλές απορίες ακόμα και θυμό η στάση των χωρών του αραβικού κόλπου.
Η απάθεια και η αδιαφορία τους για το ζήτημα προβληματίζει όλον τον κόσμο. Μα γιατί να μη δεχθούν και εκείνοι πρόσφυγες; Το μόνο σίγουρο είναι ότι τον τελευταίο καιρό δοκιμάζονται οι αντοχές και των Ελλήνων, και των Ευρωπαίων. Κυρίως όμως, των ανθρώπων αυτών που φεύγουν από το σπίτι τους για να βρούν ένα καλύτερο αύριο.
Ωστόσο, μια μετά την άλλη οι χώρες εντός και εκτός Ευρώπης κλείνουν τα σύνορα τους αφήνοντας στο έλεος του Θεού αυτούς τους ανθρώπους.
Τελικά, το ερώτημα που παραμένει είναι, αν δεν λυθεί άμεσα το Συριακό πρόβλημα και συνεχιστούν οι εχθροπραξίες, και παράλληλα κλείσουν και άλλες χώρες τα σύνορα τους, που θα βρουν ένα καλύτερο αύριο οι ξεριζωμένοι αυτοί άνθρωποι;