Η Ρωσία κατέθεσε στα Ηνωμένα Έθνη αίτημα για την αναγνώριση της επέκτασης των ορίων της υφαλοκρηπίδας της Αρκτικής, διεκδικώντας την εδαφική κυριαρχία επί της υποθαλάσσιας κορυφογραμμής Λομονόσοφ, η οποία εκτείνεται και σε εδάφη που, σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες ανήκουν και τον Καναδά και τη Γροιλανδία (Δανία).
Το αίτημα δόθηκε στη δημοσιότητα από την επίσημη ιστοσελίδα της Διεθνούς Επιτροπής για όρια της Υφαλοκρηπίδας (CLCS). Ανάλογα αιτήματα επέκτασης της υφαλοκρηπίδας στην Αρκτική έχουν καταθέσει ο Καναδάς, η Δανία, η Νορβηγία και οι ΗΠΑ.
Στο έγγραφο σημειώνεται πως η «τελική οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας της Ρωσικής Ομοσπονδίας στον Αρκτικό Ωκεανό με το Βασίλειο της Δανίας, του Καναδά, του Βασιλείου της Νορβηγίας και των Ηνωμένων Πολιτειών θα πρέπει να πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του αντίστοιχου άρθρου 83 της διεθνούς Σύμβασης. Η εξέταση της υποβολής αιτήματος μερικής αναθεώρησης από την πλευρά της Ρωσίας θα περιληφθεί στην ημερήσια διάταξη της επόμενης τακτικής συνόδου της Επιτροπή» , η οποία θα πραγματοποιηθεί από τις 12 Οκτωβρίου μέχρι τις 27 Νοεμβρίου στην έδρα του ΟΗΕ.
Γιατί διεκδικείται η περιοχή
Το ενεργειακό παιχνίδι φουντώνει στην περιοχή της Αρκτικής. Σύμφωνα με τον Αλεξάντερ Μπεντρίτσκι (σύμβουλο του προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν) το 20% με 25% των γνωστών αποθεμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου του κόσμου (δηλαδή περισσότεροι από 10 δισ. τόνοι ισοδύναμου καυσίμου), βρίσκεται κάτω από τον παγωμένο Αρκτικό Ωκεανό, τα οποία γίνονται πλέον προσβάσιμα καθώς έχουν συρρικνωθεί δραματικά οι πολικοί πάγοι.
Οι γεωλόγοι του αμερικανικού οργανισμού US Geological Survey επίσης εκτιμούν από την πλευρά τους, ότι η περιοχή μπορεί να κρύβει το 15% των αποθεμάτων αργού πετρελαίου και το 30% του φυσικού αερίου.
Τα υποθαλάσσια αυτά κοιτάσματα της Αρκτικής διεκδικούν βάση διεθνών συμβάσεων και συνθηκών η Ρωσία, ο Καναδάς, οι ΗΠΑ, η Δανία και η Νορβηγία , καθώς σύμφωνα με το Δίκαιο της Θάλασσας, τα παράκτια κράτη έχουν δικαιώματα εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων στην αποκλειστική οικονομική ζώνη, η οποία φτάνει μέχρι τα 200 ναυτικά μίλια.
Τα ρωσικά επιχειρήματα
Η σύγχρονη τεχνολογία, και ειδικότερα το μοντέλο τεκτονικής εξέλιξης της Αρκτικής, μπαίνει στην υπηρεσία της γεωπολιτικής. Με βάση αυτή την επιστημονική επιχειρηματολογία, η Ρωσία διεκδικεί την επέκταση της υφαλοκρηπίδας της.
Το νέο φυσικό μοντέλο που προσομοιώνει την εξέλιξη της Αρκτικής αποτέλεσε την επιστημονική τεκμηρίωση της αίτησης που υπέβαλε η Ρωσία στον ΟΗΕ για να επεκτείνει την υφαλοκρηπίδα της.
Το εμβαδόν της περιοχής του Βόρειου Παγωμένου Ωκεανού που διεκδικεί η Ρωσία είναι 1, 2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και στο υπέδαφός της βρίσκονται περίπου πέντε δισεκατομμύρια τόνοι φυσικών πόρων.
Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Ωκεανολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών (ΡΑΕ), ανέπτυξαν ένα νέο φυσικό μοντέλο της εξελικτικής κίνησης του φλοιού της γης για την περιοχή της Αρκτικής. Έτσι, δίδεται η ευκαιρία, όχι μόνο στη Ρωσία, αλλά και σε άλλες χώρες που πληρούν τις προϋποθέσεις, να διεκδικήσουν νέα εδάφη στις αρκτικές περιοχές. Το μοντέλο δείχνει ότι οι υποθαλάσσιες οροσειρές «Λομονόσοφ» και «Μεντελέγιεφ» στο Βόρειο Παγωμένο Ωκεανό είναι μέρος της ρωσικής υφαλοκρηπίδας.
Η αίτηση της Ρωσίας υποβλήθηκε στην Επιτροπή για τα όρια της υφαλοκρηπίδας των Ηνωμένων Εθνών, στις 5 Αυγούστου.
Εάν την κάνουν αποδεκτή, η πρόσβαση της πλειονότητας των ευρωπαϊκών κρατών, καθώς και των ΗΠΑ, ακόμη και της Κίνας, της Ινδίας και της Ιαπωνίας στην Αρκτική Ζώνη θα περιοριστεί.
Σε ποιόν ανήκει η Αρκτική;
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το μοντέλο τους είναι το πιο ακριβές απ’ όλα τα υφιστάμενα πρότυπα προσομοίωσης της γεωλογικής εξέλιξης της γης, παγκοσμίως.
Έδωσε για πρώτη φορά ένα πραγματικό μηχανισμό κίνησης των πλακών του γήινου φλοιού και εξήγησε την προέλευση των κύριων τεκτονικών στοιχείων και δομών του βυθού του Βόρειου Παγωμένου Ωκεανού.
Σύμφωνα με τους ίδιους, το νέο μοντέλο είναι μια προοδευτική αντίληψη που ανοίγει μια μέχρι σήμερα άγνωστη ερευνητική κατεύθυνση: Τη μοντελοποίηση του πραγματικού μηχανισμού κίνησης των τεκτονικών πλακών στην Αρκτική.
Η αίτηση της Ρωσίας μπορεί να γίνει η επιστημονική βάση για στην επέκταση της υφαλοκρηπίδας και άλλων βορείων χωρών.
Τα νομικά εξωτερικά όρια ορισμένων κρατών θα μπορούσαν να επεκταθούν μέχρι το Βόρειο Πόλο. «Οι συνάδελφοί μας από τη Νορβηγία, τον Καναδά, τις ΗΠΑ και τη Δανία ενδιαφέρονται επίσης για αυτό το μοντέλο, και το μελετούν με ενδιαφέρον», δήλωσε ο αναπληρωτής διευθυντής του τομέα Γεωλογίας του Ινστιτούτου Ωκεανολογίας της ΡΑΕ, Λεοπόλντ Λομπκόβσκι.
«Τώρα είναι κατανοητό, ότι η κορυφογραμμή Gakkel, στην οποία είχε αξιώσεις στο παρελθόν η Ρωσία, δεν είναι μέρος της υφαλοκρηπίδας, είναι πυθμένας του ωκεανού.
Ο Βόρειος Πόλος, σύμφωνα με τον κανόνα της «μέσης γραμμής» κατά μήκος των διεθνών συνόρων, θα έπρεπε να ανήκει στη Δανία, αλλά σε αυτό το θέμα επί του παρόντος γίνονται διαβουλεύσεις μεταξύ της Κοπεγχάγης, της Οτάβας και της Μόσχας, είπε ο Γιούρι Σιτσόφ, διευθυντής του Κρατικού Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου. «Όσον αφορά τις κορυφογραμμές «Λομονόσοφ» και «Μεντελέγιεφ», εδώ δεν υπάρχει για κανέναν καμία αμφιβολία ότι είναι μέρος της ρωσικής υφαλοκρηπίδας». Οι έρευνες έδειξαν ότι 120 εκατομμύρια χρόνια πριν οι οροσειρές σύρθηκαν σταδιακά, αλλά δεν αποσπάστηκαν από την Ευρασιατική ηπειρωτική περιοχή.
Δέκα χρόνια έρευνας
Για να δημιουργήσουν το μοντέλο διεκδίκησης, οι Ρώσοι επιστήμονες χρειάστηκε να πραγματοποιήσουν για περισσότερα από δέκα χρόνια γεωλογικές και γεωφυσικές μελέτες και θαλάσσιες αποστολές μεγάλης κλίμακας με παγοθραυστικά και ερευνητικά πλοία. Στην κορυφογραμμή «Μεντελέγιεφ» μάλιστα, βρήκαν πετρώματα που χρονολογούνται πριν περίπου 300 εκατομμύρια χρόνια!
Έτσι, οι ερευνητές απέκτησαν χαρτογραφικά και γεωφυσικά δεδομένα, τα οποία, όπως υπολογίζουν, θα πρέπει να ικανοποιήσουν την αρμόδια Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών.
Η Ρωσία διεκδικεί το πλούσιο σε υδρογονάνθρακες τμήμα της υφαλοκρηπίδας που συμπεριλαμβάνει τις κορυφογραμμές «Λομονόσοφ» και «Μεντελέγιεφ», από το 2001. Ωστόσο, η πρώτη της αίτηση απορρίφθηκε, λόγω ελλιπών πληροφοριών.
Ο διευθυντής του Ινστιτούτου για την έρευνα της Αρκτικής, καθηγητής Βλαντίμιρ Παβλένκο, είναι σίγουρος ότι τα Ηνωμένα Έθνη θα συμφωνήσουν τώρα με τις αξιώσεις της Ρωσίας: «Το 2001, ήταν νομοτελειακό να απορριφθεί η αίτηση.
Δεν υπήρχε κάποια ακριβής πληροφορία τεκμηρίωσης. Δύσκολα θα περιμέναμε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα. Τώρα έχουμε κάθε λόγο να υπολογίζουμε σε θετική απόφαση για το αίτημά μας», πιστεύει ο καθηγητής.
Ωστόσο, παρά τη σοβαρή επιστημονική αιτιολόγηση, η πρόταση της Ρωσίας μπορεί να συναντήσει απρόσμενες αντιδράσεις, από την πλευρά άλλων χωρών, φοβάται ο Λομπκόβσκι. «Σήμερα, στον Αρκτικό Ωκεανό, πέραν της οικονομικής ζώνης των 200 ν.μ. μπορεί να εισέλθει σκάφος οποιαδήποτε κράτους», σημειώνει ο επιστήμονας. Εάν η αξίωση της Ρωσίας γίνει αποδεκτή από την αρμόδια Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών, ένα τμήμα του Βόρειου Παγωμένου Ωκεανού δεν θα θεωρείται πλέον περιοχή που διέπεται από το καθεστώς των «διεθνών υδάτων».