Η σχέση Κούβας και ΗΠΑ, παραμένει μοναδική στην ιστορία των διεθνών σχέσεων. Δεν έχει καταγραφεί ποτέ ξανά παρόμοια περίπτωση συνεχούς οικονομικού στραγγαλισμού μιας υπερδύναμης σε ένα φτωχό κράτος, αλλά και συνεχόμενων κατηγοριών για “κάλυψη – υπόθαλψη” τρομοκρατών.
Η μοναδικότητα στις Διεθνείς Σχέσεις έγκειται σε τρία στοιχεία. Πρώτον: Την διάρκεια (40 χρόνια) και την δριμύτητα των κυρώσεων (το εμπάργκο είναι πιο σκληρό και από αυτό εναντίον του Ιράκ, διότι μέχρι το τέλος του 2000 περιελάμβανε τρόφιμα και φάρμακα). Δεύτερον: Οι ΗΠΑ είναι εντελώς απομονωμένες διεθνώς. Κάθε χρόνο την τελευταία δεκαετία ο ΟΗΕ καταδικάζει με συντριπτικές πλειοψηφίες αυτόν τον οικονομικό αποκλεισμό. Τρίτον: Η κυβέρνηση των ΗΠΑ είναι απομονωμένη και από το λαό της, επανειλημμένες σφυγμομετρήσεις δείχνουν ότι τα 2/3 των Αμερικανών είναι κατά του εμπάργκο. Παρ’όλη την απομόνωση, η κυβέρνηση επιμένει με φανατισμό και διαστροφή να βασανίζει την Κούβα.
Σήμερα οι σχέσεις των δύο χωρών εισέρχονται σε μια νέα ιστορική πορεία. Στις 17 Δεκεμβρίου 2014 ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία των αμερικανο-κουβανικών σχέσεων άνοιξε με την ανακοίνωση των ηγετών των δύο κρατών ότι θα κινηθούν προς αποκατάσταση των διπλωματικών τους σχέσεων. Την αλλαγή πολιτικής ανακοίνωσαν ταυτόχρονα Μπαράκ Ομπάμα και Ραούλ Κάστρο, σε τηλεοπτικά διαγγέλματα που πραγματοποίησαν από Ουάσινγκτον και Αβάνα. Πρόκειται για μία ιστορικής σημασίας ανακοίνωση, καθώς οι δύο χώρες έχουν διακόψει διπλωματικές επαφές από το 1961.
Ωστόσο, αξίζει να σημειώσουμε πως οι διπλωματικές σχέσεις των δύο χωρών δεν θα είναι και τόσο ρόδινες, μιας και ουσιαστικά δεν υπάρχει πλήρη άρση όλων των εμπάργκο, παράλληλα, όμως αντιδρούν έντονα και οι Ρεπουμπλικάνοι, οι οποίο σε κάθε ευκαιρία τονίζουν πως δεν θα δεχτούν την σημερινή αποκατάσταση, Στον αντίποδα, αντιδράσεις υπάρχουν και από την κουβανική κοινότητα στο Μαιάμι, που διατηρούν στενές σχέσεις με τη μαφία και τα καρτέλ.
Σήμερα Παρασκευή 14 Αυγούστου 2015, η επίσκεψη του Τζόν Κέρι, Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, στην Κούβα, σηματοδοτεί μια νέα ιστορική πορεία, με την Πρεσβεία των ΗΠΑ, στην Αβάνα να επαναλειτουργεί. Σε μια ιστορικής σημασίας τελετή, οι τρεις αμερικανοί πεζονάυτες που είχαν υποστείλει την σημαία το 1961, σήμερα θα είναι οι ίδιοι που θα της επιτρέψουν να κυματίζει και πάλι.
Τον Ιανουάριο του 1961, ο James Tracy, o Mike East και ο Larry Morris βγήκαν έξω από την αμερικάνικη πρεσβεία στην Αβάνα και μέσα σε μια σιωπηλή τελετή, εμπρός από εκατοντάδες Κουβανούς που είχαν συγκεντρωθεί απ’ έξω για να πάρουν βίζα για τις ΗΠΑ, κατέβασαν την αμερικάνικη σημαία. Εκείνη την εποχή νόμιζαν ότι αυτό θα γινόταν για πάντα.
Σε ομιλία του πριν την τελετή, ο κ. Κέρι τόνισε ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν «πρωταθλητής των δημοκρατικών αρχών και των μεταρρυθμίσεων στην Κούβα», ωστόσο τόνισε ότι εναπόκειται στους Κουβανούς να καθορίσουν το μέλλον της χώρας τους.
«Παραμένουμε πεπεισμένοι ότι ο λαός της Κούβας θα εξυπηρετείτο από μια αυθεντική δημοκρατία, όπου ο λαός είναι ελεύθερος να επιλέγει τους ηγέτες του, να εκφράζει τις ιδέες του και να ασκεί τα όποια θρησκευτικά καθήκοντα απορρέουν από την πίστη του, όπου η κοινωνία των πολιτών είναι ελεύθερη να αναπτυχθεί και να ανθίσει», πρόσθεσε ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας.
Η επίσκεψη του Κέρι
Για πρώτη φορά μετά από 70 χρόνια, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, ο Τζον Κέρι, έφτασε στην Κούβα, με αφορμή την τελετή για την επαναλειτουργία αμερικανικής πρεσβείας στην Αβάνα. Κατά τη διάρκεια της τελετής, θα υψωθεί η σημαία των ΗΠΑ στο κτήριο της πρεσβείας.
Πρόκειται για συμβολική κίνηση που σηματοδοτεί την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων ΗΠΑ – Κούβας.
Ο τελευταίος υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ ο οποίος είχε επισκεφθεί την Κούβα ήταν ο Έντουαρντ Στετίνιους, στις 9 Μαρτίου 1945, κάνοντας μια μικρή στάση κατά την επιστροφή του από διεθνή διάσκεψη στην Πόλη του Μεξικού.
Ο Φιντέλ Κάστρο θυμίζει την ιστορία
O Φιντέλ Κάστρο υπενθύμισε τα «πολλά εκατομμύρια δολάρια» που οφείλουν οι ΗΠΑ στην Κούβα ως αποζημίωση για το εμπάργκο που επέβαλε η Ουάσιγκτον στην χώρα από το 1962, σύμφωνα με κείμενο που δημοσιεύτηκε στον Τύπο σήμερα, Παρασκευή, ανήμερα των 89ων γενεθλίων του ιστορικού ηγέτη της Κούβας.
Ο πατέρας της κουβανικής επανάστασης, που έχει αποσυρθεί από την εξουσία από το 2006 για λόγους υγείας, επισήμανε ότι «ένα χρέος που ανέρχεται σε πολλά εκατομμύρια δολάρια οφείλεται στην Κούβα ως αποζημίωση, όπως κατήγγειλε η χώρα μας με αναμφισβήτητα επιχειρήματα και στοιχεία κατά τη διάρκεια όλων των παρεμβάσεών της ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών».
Οι δηλώσεις αυτές δίνονται στη δημοσιότητα την παραμονή της ιστορικής επίσκεψης στην Κούβα του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι, του πρώτου επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας από το 1945, με στόχο την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο πρώην αντιπάλων του Ψυχρού Πολέμου.
Στο κείμενό του, το πρώτο που δημοσιεύεται από την 8η Μαΐου, ο Φιντέλ Κάστρο διαβεβαιώνει: «Δεν θα σταματήσουμε ποτέ να μαχόμαστε για την ειρήνη και την ευημερία όλων των ανθρώπινων όντων […] τα ίδια ακριβώς δικαιώματα που διακηρύξαμε όταν ξεκινήσαμε τον αγώνα μας, όπως και εκείνα που πηγάζουν από τα όνειρά μας».
Η Κούβα εορτάζει σήμερα τα 89α γενέθλια του πρώην προέδρου και στο πλαίσιο αυτών των εκδηλώσεων έχει επισκεφθεί την κομμουνιστική νήσο ο πρόεδρος της Βολιβίας Έβο Μοράλες και ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο.
Οι οικονομικές σχέσεις:
Η οικονομία της Κούβας σίγουρα κερδίζει από αυτήν την προσέγγιση. Την μερίδα του λέοντος κατέχει ο τουρισμός με αύξηση των επισκεπτών τους πρώτους τέσσερις μήνες αυτής της χρονιάς κατά 15%, όπως αναφέρει το αναλυτικό ρεπορτάζ της DW. Συνολικά η οικονομία της χώρας γνώρισε ανάπτυξη που το πρώτο εξάμηνο του 2015 έφτασε το 4,7 %. Αλλά τα προβλήματα συνεχίζονται στον αγροτικό τομέα, όπου λίγα πράγματα άλλαξαν στους μικροκαλλιεργητές και στους συνεταιρισμούς, καθώς τα περισσότερα τρόφιμα ακόμα εισάγονται.
Το νησί της Καραϊβικής έχει ανάγκη από επενδύσεις που ελλείψει ίδιων πόρων, θα πρέπει να στραφεί σε ξένα κεφάλαια. Το νομοθετικό καθεστώς για τις ξένες επενδύσεις είναι έτοιμο εδώ κι ένα χρόνο και ο κατάλογος της κυβέρνησης για τις επενδύσεις που θα προέλθουν από τις Η.Π.Α. είναι μακρύς περιλαμβάνοντας από ορνιθοτροφεία και παραγωγή εμβολίων έως και δημιουργία αιολικών πάρκων.
Προς το παρόν από την προσέγγιση Η.Π.Α. και Κούβας κερδίζουν οι Ευρωπαίοι και η Κίνα. Οι υπάρχουσες συνεργασίες ενισχύονται και σχεδιάζονται νέα πρότζεκτ. Οι ισπανικοί όμιλοι επιχειρήσεων τουρισμού ανακοίνωσαν την επέκταση των δραστηριοτήτων τους ενώ Κινέζοι και Βρετανοί προσανατολίζονται στη δημιουργία κέντρων αναψυχής, εκμεταλλευόμενοι την άνθηση του τουρισμού στη χώρα. Στην τελευταία του επίσκεψη στο νησί ο Φρανσουά Ολάντ συνοδεύτηκε από μία ισχυρή αντιπροσωπεία επιχειρηματιών. Σε αυτόν οικονομικό αγώνα δρόμου έχει μείνει κάπως πίσω η Γερμανία παρά την πρόσφατη επίσκεψη του γερμανού υπουργού εξωτερικών Φρανκ-Βέλτερ Στάινμάιερ.
Στους επιχειρηματικούς κύκλους των Η.Π.Α. επικρατεί η ανησυχία. Οι επιχειρήσεις των άλλων χωρών έχουν έντονη δράση στην κουβανική αγορά καιν «δεν θα αφήσουν μερίδιο από την μέχρι την ολοκληρωτική άρση των περιορισμών.» αναφέρει χαρακτηριστικά ο διευθυντής της αλυσίδας ξενοδοχείων Marriott Άρνε Σόρενσεν. Οι φωνές για την άρση των κυρώσεων γίνονται ολοένα και πιο δυνατές στις Η.Π.Α. Η υποψήφια πρόεδρος των «Δημοκρατικών» είναι υπέρ αυτής της πολιτικής ενώ στον αντίποδα ο ρεμπουμπλικάνοι υποψήφιοι τάσσονται κατά της άρσης των κυρώσεων.
Οι τράπεζες των ΗΠΑ. θα μπορούν να λειτουργήσουν υποκαταστήματα στο μέλλον αλλά η κουβανική κυβέρνηση δε έχει προχωρήσει στη διευθέτηση των λεπτομερειών για το ζήτημα. «Δεν υπάρχει ένα σταθερό τραπεζικό σύστημα και με το υπάρχον εμπάργκο δεν μπορεί να προχωρήσει μία αμερικανική επιχείρηση σε συμφωνίες με την κυβέρνηση της Κούβας» τονίζει ο Στήβ Μέντβιν από την εταιρεία επενδύσεων JLL που βλέπει ως μία μεγάλη πρόκληση τις φυσικές υποδομές της χώρας. Όσο όμως διατηρείται το εμπάργκο και η στρατιωτική βάση στο Γκουαντάναμο, η ολοκληρωτική επιστροφή στην κανονικότητα των σχέσεων των δύο χωρών θα αργήσει κατά πολύ.