Η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε τη Δευτέρα τα σχέδια για μία μεγάλη ναυτική επιχείρηση με στόχο να πλήξει τα δίκτυα διακίνησης μεταναστών στη Μεσόγειο, με την αρωγή του ΝΑΤΟ αν χρειαστεί. Φιλοδοξία είναι το σχέδιο να εφαρμοστεί άμεσα, καθώς πλησιάζει το καλοκαίρι, είναι όμως προσανατολισμένο σχεδόν αποκλειστικά στον άξονα Ιταλία – Λιβύη. Η απόφαση προκάλεσε την αντίδραση της Λιβύης, η οποία διεμήνυσε ότι δεν πρόκειται να δεχτεί να υπάρξει καμία δράση χωρίς τη δική της ενημέρωση και συνεργασία.
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι δήλωσε ότι η επιχείρηση αναμένεται να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή από τον επόμενο μήνα, μόλις η Βρετανία, η Γαλλία, η Ιταλία και άλλες χώρες δεσμεύσουν τον κατάλληλο στρατιωτικό εξοπλισμό. Η πρώτη φάση του σχεδίου της ΕΕ επικεντρώνεται στη συλλογή πληροφοριών και την παρακολούθηση των οδών διακίνησης μεταναστών από τη Λιβύη προς τη νότια Ιταλία και τη Μάλτα. Σε δεύτερη φάση, τα πλοία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αρχίσουν την καταδίωξη των σκαφών των δουλεμπόρων.
Η τρίτη φάση του σχεδίου αφορά στην καταστροφή των σκαφών αυτών. Γι’ αυτό η ΕΕ επιδιώκει ένα ψήφισμα του ΟΗΕ που θα της δίνει πλήρη νομική προστασία. Αυτή η ψηφοφορία δεν πρόκειται να διεξαχθεί πριν από το τέλος της εβδομάδας, σύμφωνα με μία ευρωπαϊκή πηγή. «Το βασικό σημείο δεν είναι τόσο η καταστροφή των σκαφών, αλλά η καταστροφή του επιχειρηματικού μοντέλου των δουλεμπόρων», δήλωσε ο Μογκερίνι.
Εφόσον ο ΟΗΕ το επιτρέψει, οι Ευρωπαίοι επιθυμούν να έχουν τη δυνατότητα να «επιβιβάζονται, να διεξάγουν έρευνες και να συλλαμβάνουν» στα πλοία που θεωρούνται ύποπτα ότι συμμετέχουν σε επιχειρήσεις διακίνησης και επίσης να τα αναγκάζουν να αλλάζουν ρότα στην ανοιχτή θάλασσα και στα χωρικά ύδατα της Λιβύης. Επιθυμούν επιπλέον να «απαλλάσσονται» από τα πλοία και άλλα «περιουσιακά στοιχεία» των διακινητών, ή να τα «καθιστούν άχρηστα» σύμφωνα με το κείμενο της συμφωνίας.
Δεδομένου ότι η καλοκαιρινή περίοδος πλησιάζει, η ταχύτητα εφαρμογής του σχεδίου είναι ουσιαστική. «Καθώς το καλοκαίρι έρχεται, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ταξιδεύουν και θα ήθελα να έχω την επιχείρηση σε λειτουργία το συντομότερο δυνατόν», δήλωσε η ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Στις Βρυξέλλες θεωρούν ότι πέρα από το μεταναστευτικό, ένα πλήγμα στο δίκτυο των δουλεμπόρων θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει πλήγμα κατά της τρομοκρατίας. «Αν κοιτάξετε το επιχειρηματικό μοντέλο των διακινητών και των ροών του χρήματος που εμπλέκονται στη διακίνηση, αυτά τα χρήματα μπορούν να χρηματοδοτούν τρομοκρατικές δραστηριότητες», είπε η Μογκερίνι.
Επ’ αυτού, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι «ένα από τα προβλήματα είναι ότι μπορεί να υπάρχουν ξένοι μαχητές, ή τρομοκράτες, που προσπαθούν να κρυφτούν» μεταξύ των μεταναστών.
Στο μεταναστευτικό αναφέρθηκε και ο Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς λέγοντας ότι το ζήτημα θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με «δυτικές πολιτικές και μέτρα συνεργασίας», χωρίς «στρατιωτικοποίηση της Ένωσης». Ο κ. Κοτζιάς τόνισε ότι οι πολιτικές αυτές δεν πρέπει να επικεντρωθούν μόνο στον άξονα Ιταλία – Λιβύη, αλλά να αφορούν και την ευρύτερη περιοχή, καθώς στην αντίθετη περίπτωση ενδέχεται να αυξηθεί η πίεση στις ανατολικές οδούς, αλλά και να προκληθεί αποσταθεροποίηση σε κράτη όπως η Αίγυπτος.
Ο Υπουργός επεσήμανε επίσης, ότι τα ζητήματα διάσωσης πρέπει να παραμείνουν υπό την εποπτεία των εθνικών διοικήσεων, ενώ όσον αφορά τη συμμετοχή άλλων Οργανισμών, αυτή, όπως είπε, θα πρέπει να γίνεται κάτω από σαφείς όρους και προϋποθέσεις, στις οποίες θα είναι όλοι σύμφωνοι. H κυβέρνηση της Λιβύης απέρριψε το ενδεχόμενο διεξαγωγής οποιασδήποτε στρατιωτικής επιχείρησης εναντίον των δικτύων διακίνησης μεταναστών, μετά το «πράσινο φως» που έδωσε η Ευρωπαϊκή Ένωση σε μία ευρεία θαλάσσια επιχείρηση που αναμένεται να διεξαχθεί κυρίως στα ανοικτά της χώρας.
Την ίδια στιγμή, ο εκπρόσωπος τύπου της κυβέρνησης της Λιβύης, ή τουλάχιστον των δυνάμεων που ελέγχουν την πρωτεύουσα, τόνισε ότι «κάθε στρατιωτική δράση πρέπει να γίνει με τη συνεργασία των αρχών της Λιβύης». Ο Χάτεμ ελ Ουραϊμπι υπογράμμισε ότι η «στρατιωτική επιλογή είναι απάνθρωπη καθώς θα πρόκειται (για επιχειρήσεις) εναντίον πλοίων που βρίσκονται εντός ή εκτός των χωρικών υδάτων της Λιβύης». «Η κυβέρνηση δεν θα αποδεχθεί καμία παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας της Λιβύης» και «δεν θα αποδεχθεί αυτό το σχέδιο, εκτός εάν διεξαχθεί σε συντονισμό με την ίδια» προσέθεσε ο εκπρόσωπος τύπου.
Και προειδοποίησε ότι «η κυβέρνηση απορρίπτει κάθε ιδέα να στοχοποιούνται πλοία, για ανθρωπιστικούς λόγους, καθώς αυτό ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια των Λίβυων αλιέων».
Στο μεταξύ τους «28» εξακολουθεί να διχάζει το θέμα των ποσοστώσεων για την υποδοχή προσφύγων, με την Ισπανία να ενώνει τη φωνή της με τη Γαλλία, τη Βρετανία και την Ουγγαρία που είναι εναντίον του.