Στις βιολογικές και ψυχολογικές αντιξοότητες που θα πρέπει να ξεπεράσει το πλήρωμα μιας επανδρωμένης αποστολής στον Άρη, Αμερικανοί επιστήμονες έρχονται να προσθέσουν έναν μεγαλύτερο κίνδυνο για την υγεία των αστροναυτών. Πιο συγκεκριμένα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Ιρβάιν (UCI) ανακάλυψαν πως η παρατεταμένη έκθεση στις γαλαξιακές κοσμικές ακτίνες, που θα χρειασθεί για την εξερεύνηση του Κόκκινου Πλανήτη, επηρεάζει τον εγκέφαλο και προκαλεί βλάβες παρόμοιες με νευροεκφυλιστικές νόσους όπως το Αλτσχάιμερ.
Οι ερευνητές πραγματοποίησαν εργαστηριακά πειράματα με τρωκτικά, τα οποία υπέβαλαν επί έξι εβδομάδες σε ακτινοβολία φορτισμένων σωματιδίων (ιονισμένο οξυγόνο και τιτάνιο) και τα πρίσματα των επιστημόνων που χρηματοδοτήθηκαν από τη NASA, ανακάλυψαν ότι η ακτινοβολία είχε προκαλέσει φλεγμονή στον εγκέφαλο των πειραματόζωων, με συνέπεια να μη γίνεται σωστά η μετάδοση των ηλεκτροχημικών σημάτων μεταξύ των νευρώνων, κάτι παρόμοιο με αυτό που συμβαίνει στην άνοια.
Η απεικόνιση του εγκεφάλου των ζώων έδειξε ότι είχαν υποστεί μόνιμες δομικές αλλαγές στα νευρικά κύτταρά τους, καθώς και στις μεταξύ τους συνάψεις, που επιτρέπουν την επικοινωνία τους. Το τελικό αποτέλεσμα, όπως έδειξαν τα σχετικά τεστ, ήταν ότι τα τρωκτικά που είχαν ακτινοβοληθεί, εμφάνιζαν πλέον μειωμένες επιδόσεις μνήμης και μάθησης, καθώς και αυξημένη σύγχυση, έλλειψη περιέργειας και μειωμένη ενεργητικότητα. Τέτοιες εγκεφαλικές βλάβες παρατηρούνται και σε ασθενείς με καρκίνο εγκεφάλου, που κάνουν ακτινοθεραπεία σε υψηλή δοσολογία. Η μελέτη δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Science Advances».
«Σίγουρα δεν πρόκειται για μία θετική εξέλιξη για τα σχέδια επανδρωμένων αποστολών στον Άρη, οι οποίες θα διαρκούν 2-3 έτη», λέει στον Guardian ο Λίμολι. «Επιπτώσεις όπως η δυσλειτουργία της μνήμης, η υποβάθμιση των νοητικών λειτουργιών και η δυσκολία συγκέντρωσης, είναι πιθανόν να επηρεάσουν δραστηριότητες που θα είναι κρίσιμες σε μια τέτοια αποστολή», προσθέτει. Ένας τρόπος προστασίας του πληρώματος θα ήταν να τοποθετηθεί μια ειδική θωράκιση στα διαστημόπλοια. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Λίμολι, κάτι τέτοιο δεν θα έλυνε πλήρως το πρόβλημα.Έχει προταθεί ακόμα η χορήγηση φαρμάκων που θα προστατεύσουν τον εγκέφαλο από τη δράση των ακτίνων.
Όπως συμπληρώνει πάντως ο καθηγητής, τα πειράματα δεν αποδεικνύουν πως η NASA θα πρέπει να εγκαταλείψει οποιαδήποτε ιδέα κατάκτησης του Κόκκινου Πλανήτη, αλλά αναδεικνύουν μία ακόμη σημαντική παράμετρο που θα πρέπει να λάβει υπόψη η διαστημική υπηρεσία. «Τα συμπτώματα που θα μπορούσαν να εμφανίσουν οι αστροναύτες είναι αυξημένο άγχος και δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων. Ωστόσο, πιθανότατα θα είναι ήπια, κάτι που σημαίνει πως δεν ακυρώνουν πλήρως τα σχέδια για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές στο βαθύ διάστημα».
Ανάλογα σχέδια δεν έχει μόνο η NASA, αφού η ολλανδική εταιρεία Mars One σχεδιάζει να δημιουργήσει την πρώτη και μόνιμη αποικία στον Άρη μέσα στη δεκαετία του 2020, έχοντας μάλιστα ξεκινήσει τη διαδικασία επιλογής εθελοντών. Από τη μεριά της, η αμερικανική διαστημική υπηρεσία προγραμματίζει την πρώτη επανδρωμένη αποστολή στον Κόκκινο Πλανήτη για τη δεκαετία του 2030. Ωστόσο, ερευνητές του MIT υποστηρίζουν ότι οι εθελοντές της Mars One, έτσι όπως είναι σχεδιασμένη η αποστολή, θα κινδυνεύσουν με ασφυξία σε 68 μόλις μέρες.