Έχοντας διασχίσει την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, με οδοδείκτες την προσευχή, τη λειτουργική ζωή, τη νηστεία και κυρίως τη μετάνοιά μας, η Αγία μας Εκκλησία, μας καλεί, σ’ένα ακόμα πνευματικό ταξίδι, εκείνο της Μεγάλης Εβδομάδας.
Η εβδομάδα αυτή, αδιαμφισβήτητα αποτελεί την ιερότερη εορτολογική περίοδο του έτους, αφού μέσω της μυστηριακής ζωής και της προσευχής, μας προετοιμάζει να βιώσουμε τα Πάθη και να προσκυνήσουμε την Ανάστασή του Χριστού μας.
Ο χαρακτηρισμός της εβδομάδος αυτής ως «Μεγάλης» ξεκινά από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, όχι γιατί υπερτερεί χρονικά από τις υπόλοιπες 52 εβδομάδες του έτους, αλλά όπως μας εξηγεί ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος «μεγάλα ἡμῖν γέγονεν ἐν αὐτῇ παρὰ τοῦ Δεσπότου κατορθώματα. Καὶ γὰρ ἐν αὐτῇ τῇ ἑβδομάδι τῇ Μεγάλῃ, ἡ χρονία τοῦ διαβόλου κατελύθη τυραννίς· ὁ θάνατος ἐσβέσθη…».
Έφθασε, λοιπόν, ο καιρός, η εβδομάδα των Παθών του Κυρίου, και εμείς οι χριστιανοί καλούμαστε για ακόμα μια φορά να ακολουθήσουμε τα ίχνη Του, καλούμαστε κατά τον ιερό υμνογράφο, να «συμπορευθῶμεν αὐτῷ καὶ συσταυρωθῶμεν».
Καλούμαστε να συμμετάσχουμε στις κατανυκτικές ακολουθίες, όπου οι Πατέρες, θέλησαν να τις στολίσουν με υμνολογικό περιεχόμενο μεγάλης ποιητικής, διδακτικής και μουσικής αξίας.
Κάθε απόγευμα, τελείται στις Εκκλησίες ο Όρθρος της επόμενης ημέρας, υπενθυμίζοντας μας και ένα ξεχωριστό γεγονός.
Μεγάλη Δευτέρα
Η Μεγάλη Δευτέρα, είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Πάγκαλου(πολύ καλού) Ιωσήφ. Αυτός υπέφερε πολλά, όμως στο τέλος δοξάστηκε κι έγινε άρχοντας της Αιγύπτου.
Ο Ιωσήφ θεωρείται πρότυπο του Χριστού, τόσο για τα παθήματα όσο και για την πραότητά του. Και ο Κύριός μας φθονήθηκε από τους Αρχιερείς, τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους και αφού υπέφερε πολλά για τη σωτηρία μας, δοξάστηκε με την Ανάστασή Του.
Επίσης, τη Μ. Δευτέρα τελείται ανάμνηση της «ξηρανθείσης» συκής από τον Κύριο. Σύμφωνα με την ευαγγελική διήγηση ο Χριστός βλέποντας στο δρόμο μια συκιά, πήγε κοντά της, δε βρήκε όμως κανέναν καρπό παρά μόνο φύλλα και της λέγει: «Ποτέ πια μην ξαναβγάλεις καρπό!».
Κι αμέσως ξεράθηκε… Η συκιά, αποτελεί σύμβολο της συναγωγής των Ιουδαίων, που δεν είχε να παρουσιάσει πνευματικούς καρπούς και γι’ αυτό καταδικάστηκε από τον Κύριο.
Συμβόλιζε ακόμα και κάθε άνθρωπο που δεν έχει πνευματική καρποφορία.
Μεγάλη Τρίτη
Η Μεγάλη Τρίτη είναι αφιερωμένη στην παραβολή των δέκα παρθένων, στην παραβολή των ταλάντων, καθώς και στη μέλλουσα κρίση .
Οι παραβολές αυτές, αποτελούν μέρος της διδασκαλίας του Ιησού, λίγες ημέρες πριν το Πάθος Του. Μας διηγούνται γεγονότα σχετικά με την επικείμενη καταστροφή της Ιερουσαλήμ και την συντέλεια του κόσμου και έχουν ως σκοπό να μας διδάξουν την ετοιμότητα που οφείλει να έχει ο κάθε πιστός.
Μεγάλη Τετάρτη
Τη Μεγάλη Τετάρτη γίνεται μνεία στην πόρνη γυναίκα, η οποία άλειψε τον Κύριο με αρώματα, λίγο πριν το εκούσιο Πάθος Του. Την ίδια ημέρα, τελείται το Μυστήριο του Ιερού Ευχελαίου, ενώ ψάλλεται το άκρως συγκινητικό «Τροπάριο της Κασσιανής».
Μεγάλη Πέμπτη
Τη Μεγάλη Πέμπτη εορτάζουμε τέσσερα σωτήρια γεγονότα .
Το Μυστικό Δείπνο, τον Ιερό Νιπτήρα, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των Αποστόλων από τον Κύριο, την «υπερφυή προσευχή» στο όρος των Ελαιών, την προδοσία του Ιούδα καθώς και τη Σύλληψη του Χριστού.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθεί στο σημείο αυτό, ότι τη φρικτή εκείνη ώρα του Μυστικού Δείπνου, ο Χριστός, μας παρέδωσε, ως φοβερή παρακαταθήκη το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Μεγάλη Παρασκευή
Τη Μεγάλη Παρασκευή «τὰ Ἅγια καὶ Σωτήρια καὶ Φρικτὰ Πάθη τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτελοῦμεν».
Είναι αναμφισβήτητα η ιερότερη ημέρα της εβδομάδας. Αυτή την ημέρα, διαβάζονται, 12 περικοπές από τα τέσσερα Ευαγγέλια τα οποία εξιστορούν τη σύλληψη, τη δίκη, το σταυρικό θάνατο, την ταφή του Κυρίου καθώς και την φυλακή του τάφου.
Μετά το πέμπτο ευαγγέλιο, γίνεται η Ιερά Λιτάνευση του Εσταυρωμένου, και η Τοποθέτησή του στο μέσον του Ναού, ενώ ο Ιερέας ψάλλει κατανυκτικά το: «Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου, ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας…».
Μεγάλο Σάββατο
Το Μέγα Σάββατο «τὴν Θεόσωμον Ταφὴν καὶ τὴν εἰς ᾍδου κάθοδον τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἑορτάζομεν».
Πλέον, ο Κύριός μας έχει ταφεί και αναπαύεται ως Θεάνθρωπος στον τάφο. Μεταβαίνει στον Άδη, στον κάτω κόσμο, και συνεχίζει και εκεί τη σωτηριολογική διδασκαλία Του, προκειμένου να κηρυχθεί– από τον Αδάμ και την Εύα μέχρι τον τελευταίο άνθρωπο- το παγκόσμιο μήνυμα της σωτηρίας.
Στον Όρθρο του Μ. Σαββάτου ( την Μ. Παρασκευή απόγευμα), πριν την περιφορά του επιταφίου, ψάλλονται τα εγκώμια.
Πρόκειται για μικρά τροπάρια που αποτελούνται από τρεις στάσεις και εξιστορούν τα πάθη, την ταφή και δημιουργούν στους πιστούς ένα κατανυκτικό κλίμα για να βιώσουν καλύτερα το «θείο δράμα».
Κυριακή του Πάσχα – Ανάσταση
Την Κυριακή του Πάσχα, εορτάζουμε την Ανάσταση Του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού.
Σύμφωνα με την ευαγγελική περικοπή μετά την αργία της εβραϊκής εορτής του Σαββάτου και μόλις είχε ανατείλει ο ήλιος, μετέβησαν στον τάφο του Ιησού η Μαρία η Μαγδαληνή, η Μαρία η μητέρα του Ιακώβου, και η Σαλώμη προκειμένου να αλείψουν το νεκρό σώμα του Ιησού με πολύτιμα αρώματα, καθ’ ότι λόγω της βιαστικής ταφής δεν είχε γίνει σωστά.
Μόλις έφθασαν, έκπληκτες αντίκρισαν το λίθο που σφράγιζε την είσοδο του τάφου να έχει κυλίσει και μπαίνοντας μέσα είδαν έναν άγγελο ο οποίος τους ανήγγειλε το χαρμόσυνο γεγονός της Αναστάσεως.
Η ακολουθία της Αναστάσεως είναι άκρως πανηγυρική και ξεκινά στις 12, μεσάνυχτα του Μ. Σαββάτου με τον Όρθρο και συνεχίζει με τη Θ. Λειτουργία.
Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα τελείται ο Εσπερινός της Αγάπης. Κατά τη διάρκειά του διαβάζεται η ευαγγελική περικοπή που εξιστορεί την εμφάνιση του Κυρίου στους δώδεκα μαθητές την ημέρα της Ανάστασής Του.
Το Ευαγγέλιο αυτό, διαβάζεται σε όσο το δυνατόν περισσότερες γλώσσες για να διαλαληθεί από περάτων έως περάτων της γης το χαρμόσυνο γεγονός της Αναστάσεως.
Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, το ιδανικότερο είναι να μην τη βιώσουμε συναισθηματικά ως θεατές ενός θείου δράματος. Αλλά να εμβαθύνουμε στο νόημα του Σταυρού, που είναι ταυτισμένος με την Ανάσταση.
Να κατανοήσουμε το νόημα του πόνου στη ζωή μας, ως άρση σταυρού, ως σύμβολο αγάπης, ως δρόμο προς την Ανάσταση.
Μόνο έτσι η Ανάσταση του Θεανθρώπου θα είναι πραγματικά διάβαση από το θάνατο στη ζωή, την όντος Ζωή τον Χριστό.
Αναστάσιος Αθανασόπουλος
Θεολόγος