ΜΠΛΟΚΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ ΣΕ ΑΠΟΚΛΗΡΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΕΡΩΤΑ
Η επιλογή του ερωτικού συντρόφου αποτελεί δικαίωμα κάθε ανθρώπου και ο γονιός (φυσικός ή θετός) δεν μπορεί να αποκληρώσει το παιδί του επειδή αυτό επιμένει να έχει έναν ερωτικό δεσμό, που δεν είναι της αρεσκείας ή της έγκρισής του.
Ο Άρειος Πάγος με μια σημαντική απόφαση δίνει ουσιαστικά προβάδισμα στη συναισθηματική και ελεύθερη ερωτική επιλογή του παιδιού, έναντι των προτιμήσεων ενός αυστηρών αρχών γονέα. Και δέχεται ότι «η συμβίωση μετά εραστού» που δεν τυγχάνει της έγκρισης του γονέα δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο αποκλήρωσης του παιδιού ούτε λύσης της υιοθεσίας, ακόμα και αν εξαιτίας αυτής της σχέσης υπάρχουν συνεχώς σοβαρές διαφωνίες, διενέξεις και μικροκαβγάδες.
Κι αυτό γιατί η ερωτική επιλογή του παιδιού δεν σημαίνει ότι αυτό ζει «βίο άτιμο ή ανήθικο» ούτε ότι εκδηλώνει αχαριστία ή συμπεριφορά αγνώμονα, περιφρονητική και υβριστική απέναντι στον γονιό, έστω και αν σε κάποια μεταξύ τους φραστικά επεισόδια ξέφυγαν από τα νεαρά χείλη και μερικές πικρές κουβέντες… Ο ΑΠ κρίνει ότι, σύμφωνα με τις κρατούσες ηθικές και κοινωνικές αντιλήψεις ενός μέσου ανθρώπου, μια τέτοια συμπεριφορά και επιμονή στην ερωτική επιλογή δεν μπορεί να θεωρηθεί ως βαρύ παράπτωμα (από την πλευρά του παιδιού) ικανό να δικαιολογήσει αποκλήρωση ή λύση της υιοθεσίας. Παράλληλα δέχεται ότι τέτοια φραστικά επεισόδια δεν μπορούν να εκληφθούν ως σημαντικά για να οδηγήσουν προς την ίδια κατεύθυνση, αφού στην πράξη είναι συνηθισμένα στα πλαίσια της κοινωνικής και οικογενειακής συμβίωσης, εν όψει και του χαρακτήρα των μελών τής κάθε οικογένειας.
Το ανώτατο δικαστήριο κάνει μερικά σημαντικά βήματα στην ερμηνεία διατάξεων του Αστικού Κώδικα αλλάζοντας κάποια δεδομένα. Με την ερμηνεία αυτή στην πράξη δεν επιτρέπει να λυθούν σοβαροί οικογενειακοί δεσμοί ή κληρονομικά δικαιώματα, αναγνωρίζοντας παράλληλα το δικαίωμα καθενός να έχει τον ερωτικό σύντροφο που προτιμά, ανεξάρτητα από τις αντιρρήσεις, τις προστριβές και τις διαφωνίες. Η απόφαση δεν φθάνει μέχρι το σημείο να απαντήσει τι θα γινόταν και στην περίπτωση που η επιλογή και εμμονή αφορούσε σχέση μεταξύ ομοφύλων, αφού δεν ετίθετο στη συγκεκριμένη υπόθεση τέτοιο ζήτημα. Ωστόσο και στο θέμα αυτό το ανώτατο δικαστήριο δεν θα αργήσει να πάρει θέση, έστω και έμμεσα, αφού σε λίγους μήνες θα οδηγηθούν ενώπιόν του οι αναιρέσεις κατά των εφετειακών αποφάσεων που έκριναν ανίσχυρους γάμους ομοφύλων.
O Aρειος Πάγος επεσήμανε ότι το στοιχείο του ανήθικου ή άτιμου βίου δεν μπορεί να κριθεί με βάση τις αντίστοιχες αντιλήψεις ενός γονέα – διαθέτη, που επιθυμεί την αποκλήρωση ή τη λύση της υιοθεσίας.
O Aρειος Πάγος επεσήμανε ότι το στοιχείο του ανήθικου ή άτιμου βίου δεν μπορεί να κριθεί με βάση τις αντίστοιχες αντιλήψεις ενός γονέα – διαθέτη, που επιθυμεί την αποκλήρωση ή τη λύση της υιοθεσίας.
Ξεκίνησε πριν από 25 χρόνια
Η υπόθεση που επιβεβαίωσε και νομολογιακά το «Ερως ανίκατε μάχαν» αφορά μία μάλλον πικρή ιστορία, που ενώ ξεκίνησε με τις καλύτερες προοπτικές πριν από 25 χρόνια κατέληξε με μια σχεδόν δεκαετή διένεξη ανάμεσα σε μια θετή μητέρα και την κόρη που υιοθέτησε το 1989. Η γυναίκα, καθηγήτρια Οικοκυρικών σε σχολείο μέσης εκπαίδευσης και αυστηρών αρχών, μη έχοντας δική της οικογένεια, πήρε υπό την προστασία της ένα 13χρονο κοριτσάκι που στο μεταξύ είχε περιπλανηθεί σε διάφορα ιδρύματα, μετά την εγκατάλειψή του εκεί από τους φυσικούς του γονείς.
Η συμβίωσή τους ήταν αρχικά αρμονική και η μικρή είχε καλές επιδόσεις στο σχολείο. Η γυναίκα αποφάσισε να την υιοθετήσει λίγο πριν από τις εισαγωγικές εξετάσεις στο Πανεπιστήμιο, ώστε να δώσει φέροντας το δικό της επώνυμο και τελικά η νεαρή πέτυχε στη σχολή Νηπιαγωγών. Μικροεπεισόδια υπήρχαν μεταξύ τους, καθώς μερικές φορές η κοπέλα αργούσε λίγο να γυρίσει όταν έβγαινε να διασκεδάσει, κάτι που δεν άρεσε στη θετή μητέρα της. Στα 23 της χρόνια η κοπέλα συνοδεύοντας τη θετή μητέρα σε μία επίσκεψη σε φιλική της οικογένεια, γνώρισε και ερωτεύτηκε έναν νεαρό. Ομως η θετή μητέρα δεν ενέκρινε τον δεσμό και παρά την επίσκεψη που της έκανε εκείνος για να εκδηλώσει επίσημα το ενδιαφέρον του, αντέδρασε αρνητικά στη συνέχιση της σχέσης, γιατί ο νεαρός δεν είχε ακόμα πτυχίο και επειδή εκείνη είχε στο μυαλό της άλλα σχέδια για την προσωπική αποκατάσταση της κοπέλας.
Η τελευταία «κλειστή» και πεισματάρα στον χαρακτήρα, αλλά και πολύ ερωτευμένη επέμεινε στην επιλογή της συνεχίζοντας τη σχέση, με συνέπεια να ακολουθήσουν μικροκαβγάδες και συγκρούσεις. «Δεν με νοιάζει τι θα πει ο κόσμος», «άσε με ήσυχη» ήταν οι συνηθισμένες αντιδράσεις της νεαρής που δεχόταν έντονες παρατηρήσεις μετά από κάθε έξοδο ή παράταση ωραρίου, κλεινόταν στο δωμάτιό της και σιγά σιγά αρνιόταν να ακολουθήσει τη θετή μητέρα σε διάφορες εξόδους.
Υστερα από ένα θερμότερο επεισόδιο και με την παρέμβαση ψυχραιμοτέρων, η τελευταία έφυγε από το εξοχικό της, ενώ η μικρή πήγε στο σπίτι κάποιου συγγενικού προσώπου καταλήγοντας τελικά στο σπίτι των γονέων του φίλου της, όπου και παρέμεινε χωρίς να επιχειρήσουν έκτοτε η μία να προσεγγίσει την άλλη. Η κοπέλα τελείωσε τις σπουδές της και σύντομα μόλις άρχισε να εργάζεται ως νηπιαγωγός παντρεύτηκε τον νεαρό (που έγινε λιμενικός) και με τον οποίο, όμως, χώρισε μερικά χρόνια αργότερα βγάζοντας συναινετικό διαζύγιο.
Απόρριψη της αγωγής χωρίς… δεύτερες σκέψεις
Ούτε το διαζύγιο της κόρης «δικαίωσε» τις αρχικές ενστάσεις της μητέρας
Η θετή μητέρα δείχνοντας ανελαστική συμπεριφορά -σύμφωνα με την απόφαση- και μην μπορώντας να χωνέψει ότι η μικρή επέβαλε την ερωτική της επιλογή, προσέφυγε στα δικαστήρια για να πετύχει λύση της υιοθεσίας και αποκλήρωση της κοπέλας. Κι αυτό γιατί -όπως τόνισε στην αγωγή της- η θετή κόρη με την άρνησή της να διακόψει τον της δεσμό καθώς και με διάφορες περιφρονητικές φράσεις ενώπιον τρίτων, όπως «δεν ξέρεις τι σου γίνεται», «μισώ εσένα και το σπίτι μας» αλλά και με την «εξαποστολή της στον διάβολο» υπέπεσε σε βαριά παραπτώματα, επιδεικνύοντας αχαριστία, ανευλαβή, αγνώμονα και υβριστική συμπεριφορά. Ο ΑΠ είχε, όμως, αντίθετη άποψη, κρίνοντας ότι η συμβίωση μετά του εραστή και μετέπειτα συζύγου, παρά τις αντιρρήσεις της θετής μητέρας, δεν μπορεί να θεωρηθεί -με βάση τις κρατούσες ηθικές και κοινωνικές αντιλήψεις- ως βαρύ παράπτωμα που εντάσσεται στην έννοια του άτιμου ή ανήθικου βίου, αλλά ούτε ως αχαριστία. Επισήμανε δε ότι το στοιχείο του ανήθικου ή άτιμου βίου κρίνεται με γνώμονα την ηθική και κοινωνική αντίληψη του μέσου κοινωνικού ανθρώπου και όχι με βάση τις αντίστοιχες αντιλήψεις ενός συγκεκριμένου γονέα – διαθέτη, που επιθυμεί την αποκλήρωση ή τη λύση της υιοθεσίας.
Τα φραστικά επεισόδια
Ετσι απέρριψε την αγωγή της θετής μητέρας, κρίνοντας τα μεν φραστικά επεισόδια ως ασήμαντα στο πλαίσιο της κοινωνικής συμβίωσης, τη δε συμπεριφορά της μικρής όχι ως παράπτωμα ικανό να επιτρέψει αποκλήρωση. Μάλιστα ο ΑΠ απέρριψε και τους νεότερους ισχυρισμούς που πρόβαλε η γυναίκα, δηλαδή ότι ο γάμος κατέληξε σε διαζύγιο, που επιβεβαιώνει ότι υπήρξε εσφαλμένη επιλογή της κοπέλας, όπως εκείνη προειδοποιούσε από την αρχή.
Ο ΑΠ ερμηνεύοντας τις διατάξεις για την αποκλήρωση, αλλά και τη λύση της υιοθεσίας, έκρινε ότι ο γονιός μπορεί να αποκληρώσει το παιδί εάν επιβουλεύτηκε τη ζωή του, διέπραξε κακούργημα ή σοβαρό πλημμέλημα εναντίον του ή αν ζει βίο άτιμο ή ανήθικο παρά τη θέλησή του. Παράλληλα δέχθηκε ότι ως αχαριστία που δικαιολογεί την ανάκληση της δωρεάς και τη λύση της υιοθεσίας, θεωρείται η εκδήλωση αγνωμοσύνης με βαριά αντικοινωνική συμπεριφορά ή διαγωγή, αντίθετη στις κρατούσες στην κοινωνία αντιλήψεις περί ηθικής και ευπρέπειας. Ετσι, ως αχαριστία και βαρύ παράπτωμα θα μπορούσε να θεωρηθεί εκτός από την απόπειρα θανάτωσης, η συκοφαντική δυσφήμηση, η κλοπή, η εξύβριση και άλλα μικρότερης βαρύτητας περιστατικά, όπως η προσβλητική συμπεριφορά και η καταφρονητική διαγωγή προς τον θετό γονέα, η άρνηση παροχής στοιχειώδους βοήθειας προς αυτόν. Ωστόσο ο ΑΠ κατέληξε ότι τα πραγματικά περιστατικά της συγκεκριμένης υπόθεσης, με την επιμονή της κοπέλας να διατηρήσει τον προσωπικό της δεσμό και με τους μικροκαβγάδες δεν αρκούν για να θεωρηθούν βαριά παραπτώματα και επομένως δεν μπορεί να τεθεί ζήτημα λύσης της υιοθεσίας ούτε αποκλήρωσης.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ
Πηγή: ΕΘΝΟΣ
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64115367