Οι καμπάνες ηχούν καιρό τώρα εκκωφαντικά για το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας. Πέραν των εργαζομένων οι οποίοι με την πιο πρόσφατη ανακοίνωσή τους πριν από τρεις εβδομάδες προειδοποιούσαν ότι «όσο δεν παίρνονται μέτρα προστασίας στους εργασιακούς χώρους και για την ασφαλή λειτουργία και κυκλοφορία των τρένων, τα ατυχήματα δεν έχουν τελειωμό» και πως «δεν θα περιμένουμε το δυστύχημα που έρχεται», στις 15 Φεβρουαρίου, ούτε 15 μέρες καλά-καλά πριν από την τραγωδία στα Τέμπη, η ίδια η Κομισιόν έστειλε την Ελλάδα στο Ευρωδικαστήριο.
Ο λόγος ήταν επειδή η χώρα δεν εκπλήρωσε τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της οδηγίας για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου.
«Η συγκεκριμένη οδηγία διευκρινίζει ότι τα κράτη μέλη έπρεπε να εξασφαλίσουν τη σύναψη συμβατικής συμφωνίας μεταξύ της εθνικής αρμόδιας αρχής και του διαχειριστή σιδηροδρομικής υποδομής το αργότερο έως τις 16 Ιουνίου 2015 και τη δημοσίευσή της εντός ενός μηνός», επεσήμαινε στην ανακοίνωσή της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Υπογράμμιζε, μάλιστα, με τον πλέον μσαφή και κατηγορηματικό τρόπο πως «η σύναψη και δημοσίευση της εν λόγω συμφωνίας είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διαφάνεια των επικείμενων έργων στο δίκτυο σιδηροδρομικής υποδομής».
Ακόμη πιο συγκεκριμένα, «η συμφωνία αυτή θα έπρεπε να περιέχει ουσιαστικές διατάξεις, όπως αναφορικά με το ύψος των κονδυλίων που διατίθενται για τις υπηρεσίες υποδομής, καθώς και στόχους επιδόσεων προσανατολισμένους στους χρήστες (για παράδειγμα, ταχύτητα γραμμής, ικανοποίηση πελατών ή προστασία του περιβάλλοντος)».
Το ιστορικό
Στο πλαίσιο της οδηγίας για τη δημιουργία του ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου, υπάρχει η υποχρέωση σύναψης συμβατικής συμφωνίας με την οποία καθορίζονται τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του κράτους μέλους και του διαχειριστή της εθνικής υποδομής, εν προκειμένω του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ).
Δεδομένης της υποεπένδυσης, που οδήγησε και στη γενικότερη απαξίωση του τρένου, μέσα στα χρόνια της κρίσης, η χώρα μας έμεινε πίσω σε όλα τα ζητήματα που αφορούν στις σύγχρονες σιδηροδρομικές υποδομές.
Διαχρονικά προβλήματα στην παραγωγή νέων έργων και τη συντήρηση του δικτύου, ο εκσυγχρονισμός της λειτουργίας στα ευρωπαϊκά πρότυπα, το άνοιγμα της αγοράς, οι ευρωπαϊκοί διάδρομοι, αλλά και ρυθμιστικά ζητήματα, μετατέθηκαν στο μέλλον.
Έτσι, όταν ξεκίνησαν, υπό την πίεση της Κομισιόν, οι συζητήσεις για την εξυγίανση του σιδηροδρόμου, με την απειλή ότι θα ζητηθεί η επιστροφή κοινοτικών κονδυλίων δισεκατομμυρίων, είχε δημιουργηθεί ένα δυσεπίλυτο κουβάρι προβλημάτων.
Οι διαπραγματεύσεις με την Επιτροπή για την αναδιάρθρωση των σιδηροδρομικών φορέων οδήγησε το περασμένο φθινόπωρο στον διαχωρισμό ΟΣΕ – ΕΡΓΟΣΕ και ήταν και το καθοριστικό βήμα για να αλλάξει κεφάλαιο ο ελληνικός σιδηρόδρομος.
Ωστόσο εξακολουθούσαν να υπάρχουν εκκρεμότητες μια από τις οποίες και η συμβατική συμφωνία μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και του διαχειριστή της υποδομής ΟΣΕ, με τελευταίες πληροφορίες να θέλουν το κείμενο να βρίσκεται προς έλεγχο και έγκριση στο Ελεγκτικό Συνέδριο, ώστε στη συνέχεια να υπογραφεί και η χώρα μας να έχει συμμορφωθεί με την ευρωπαϊκή οδηγία.
Υψηλότερη χρηματοδότηση προς τον ΟΣΕ
Όπως προκύπτει και από το σκεπτικό της απόφασης της Κομισιόν για την παραπομπή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό δικαστήριο, όσον αφορά τη σοβαρότητα της συμβατικής συμφωνίας, η συμφωνία αυτή μεταξύ του Δημοσίου και του ΟΣΕ θα πρέπει να καλύπτει όλες τις πτυχές διαχείρισης της υποδομής, τις οικονομικές υποχρεώσεις του κράτους μέλους, τις απαιτήσεις αποδοτικότητας για τον διαχειριστή υποδομής, τις υποχρεώσεις υποβολής αναφορών και τους κανόνες για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και σοβαρών διαταραχών σε λειτουργίες.
Θα πρέπει να περιλαμβάνει, επίσης, διορθωτικά μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται σε περίπτωση που ένα από τα μέρη παραβαίνει τις συμβατικές του υποχρεώσεις ή, σε εξαιρετικές περιστάσεις, σε περίπτωση που επηρεάζεται η διαθεσιμότητα δημόσιας χρηματοδότησης. Οι εν λόγω συμφωνίες περιλαμβάνουν ένα πενταετές χρηματοδοτικό πλαίσιο για την κατασκευή, την αναβάθμιση και τη συντήρηση της σιδηροδρομικής υποδομής, το οποίο καθιστά προβλέψιμη τη δημόσια χρηματοδότηση.
Εφέτος, μάλιστα, ο διαχειριστής της εθνικής υποδομής έχει προϋπολογιστεί ότι θα λάβει μετά από χρόνια, που η κρατική συμβολή ήταν σταθερή στα 45 εκατ. ευρώ, αυξημένη χρηματοδότηση συνολικού ύψους 75 εκατ. ευρώ, μία αύξηση της τάξεως του 66%.