Η χώρα μας θρηνεί. Ο παγκόσμιος Έλληνας, ο άνθρωπος που συνδέθηκε με τις σημαντικότερες στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της, ο κορυφαίος μουσικοσυνθέτης και αγωνιστής δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας. Ο Μίκης Θεοδωράκης «έφυγε» χθες σε ηλικία 96 ετών αφήνοντας πίσω του ανεκτίμητη παρακαταθήκη.
Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος για την απώλεια του μεγάλου δημιουργού, σημειώνοντας πως «είχαμε ξεχάσει πως ήταν θνητός», ενώ μεσίστιες θα κυματίζουν οι σημαίες στην Ακρόπολη και όλα τα δημόσια κτίρια. Από την Τρίτη 7 Σεπτεμβρίου η σωρός το Μίκη Θεοδωράκη θα εκτεθεί σε τριήμερο λαϊκό προσκύνημα στη Μητρόπολη Αθηνών.
Η εξόδιος ακολουθία για τον Μίκη Θεοδωράκη θα τελεστεί από τη Μητρόπολη της Αθήνας στις 3:00 το μεσημέρι της ερχόμενης Πέμπτης. Οι λεπτομέρειες για τον τόπο της ταφής δεν έχουν ακόμα αποσαφηνιστεί. Είτε θα γίνει είτε στο Γαλατά Χανίων όπως είχε ζητήσει ο ίδιος, είτε στο Βραχάτι Κορινθίας, μετά από πομπή, όπως φέρεται να σκέφτεται η κόρη του Μαργαρίτα, προκειμένου να είναι κοντά και να τον επισκέπτεται η ίδια και η μητέρα της, η 94χρονη Μυρτώ Αλτίνογλου. Ωστόσο υπάρχει και η σκέψη η ταφή να τελεστεί στο Βραχάτι και σε τρία χρόνια να γίνει εκταφή, ώστε να ταφεί οριστικά στα Χανιά.
Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει γράψει όλων των ειδών μουσικής, από όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα και χορωδιακή εκκλησιαστική, έως μουσική για αρχαίο δράμα, θέατρο, κινηματογράφο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι και μετασυμφωνικά έργα. Το έργο του μπορεί να διακριθεί σε τρεις κύριες περιόδους: Στην πρώτη περίοδο (1937-1960) συνθέτει έργα συμφωνικά και μουσικής δωματίου σύμφωνα με δυτικοευρωπαϊκές μορφές και σύγχρονες τεχνικές, στη δεύτερη περίοδο (1960-1980) επιχειρεί σύζευξη της συμφωνικής ορχήστρας με λαϊκά όργανα και δημιουργεί νέες φόρμες με βάση τη φωνή, ενώ από το 1981 επιστρέφει στις συμφωνικές μορφές και ασχολείται με την όπερα.
Η μελοποίηση ποιημάτων έχει θεωρηθεί ως ο «κεντρικός πυλώνας της δημιουργικότητάς του», όπως έχει πει η ερμηνεύτρια Νένα Βενετσάνου. Εκεί οι ποιητές παρελαύνουν: Άγγελος Σικελιανός, Ανδρέας Κάλβος, Γιώργος Σεφέρης, Οδυσσέας Ελύτης, Γιάννης Ρίτσος, Μανόλης Αναγνωστάκης, αλλά και Πάμπλο Νερούδα, Λόρκα, Μπέρναρντ Μπίαμ. Οι στίχοι τους γίνονται έτσι προσιτοί στο ευρύ κοινό, πλαισιώνοντας λαϊκά τραγούδια που θέτουν θεμελιώδεις αξίες και σταθερές στη σύγχρονη ελληνική μουσική δημιουργία. Ο ίδιος εξάλλου, όταν ήταν κρατούμενος στις φυλακές Ωρωπού, έγραφε: «Εν αρχή ήν ο λόγος….η μεγαλύτερή μου φιλοδοξία είναι να υπηρετήσω πιστά τη νεοελληνική κυρίως ποίηση. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε ακούγοντας ένα τραγούδι, να μη μπορείς να φανταστείς τη μουσική σε άλλο κείμενο, ούτε όμως και το ποίημα με διαφορετική μουσική». Ο Μίκης Θεοδωράκης ουσιαστικά δημιούργησε το κίνημα της Μελοποιημένης Ποίησης, συμβάλλοντας στην ανάδυση μιας πλειάδας ποιητών και στην αναβάθμιση του τραγουδιού. Συγχρόνως, βοήθησε μια ολόκληρη γενιά να αποκτήσει τον δικό της λόγο.
Η φήμη του ξεπέρασε από νωρίς τα σύνορα της χώρας. Συνέθεσε τον πιο αναγνωρίσιμο, ίσως, ελληνικό ρυθμό διεθνώς, το συρτάκι από την ταινία «Αλέξης Ζορμπάς» (1964), ενώ τραγούδια του ερμηνεύτηκαν από διάσημους καλλιτέχνες, όπως οι Beatles, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ και η Εντίθ Πιάφ. Επένδυσε μουσικά γνωστές ταινίες, όπως το «Ζ» (1969), που τιμήθηκε με το βραβείο BAFTA πρωτότυπης μουσικής, η «Φαίδρα» (1962), με τραγούδια σε στίχους Νίκου Γκάτσου και «Σέρπικο» (1973), για τη μουσική της οποίας ήταν υποψήφιος για Grammy το 1975 (το ίδιο βραβείο διεκδίκησε και για τη μουσική του «Αλέξη Ζορμπά» το 1966).
Παράλληλα, από πολύ νέος ανέπτυξε πλούσια αντιστασιακή και πολιτική δράση, ενώ με ποικίλες παρεμβάσεις, βιβλία και συνεντεύξεις παρέμεινε ενεργός ως το τέλος της ζωής του.
Τα διεθνή ΜΜΕ για τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη
Πρώτη είδηση αποτελεί στα μέσα ενημέρωσης της Ιταλίας, ο θάνατος του Μίκη Θεοδωράκη
«Πένθος, έφυγε ο Μίκης Θεοδωράκης, ο συνθέτης του “Ζορμπά” που δημιούργησε το συρτάκι».
«Ο πιο γνωστός έλληνας συνθέτης κάθε εποχής, πέθανε σε νοσοκομείο της Αθήνας, σε ηλικία 96 ετών, μετά από μια μακρά ζωή, γεμάτη τιμές, πόνο, συνυφασμένη με ορισμένα από τα τραγικότερα γεγονότα του περασμένου αιώνα», γράφει το ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων Ansa.
Η εφημερίδα La Stampa, στην ηλεκτρονική της έκδοση αναφέρει ότι «ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού» και «αφιέρωσε την ζωή του στην μουσική και στην πολιτική».
Γερμανία- Η είδηση του θανάτου του Μίκη Θεοδωράκη στα ΜΜΕ – “Η μουσική του θεωρήθηκε παρηγοριά, αλλά και ένδειξη αντίστασης”
Η είδηση του θανάτου του Μίκη Θεοδωράκη κυριαρχεί εδώ και λίγη ώρα στα γερμανικά ΜΜΕ, τα οποία αναφέρονται τόσο στο καλλιτεχνικό έργο όσο και στην πολιτική δράση του μεγάλου Έλληνα δημιουργού.
«Ο Θεοδωράκης θεωρείτο ο διασημότερος συνθέτης της Ελλάδας στον 20ό αιώνα. Ειδικά, η μουσική του για την ταινία “Αλέξης Ζορμπάς” και το “Κάντο Χενεράλ” σε στίχους του Πάμπλο Νερούντα τον έκαναν διάσημο παγκοσμίως», αναφέρει στην ιστοσελίδα της η Γερμανική Ραδιοφωνία, ενώ το περιοδικό Focus κάνει λόγο για τον θάνατο του δημιουργού της μουσικής για το «Συρτάκι». «Κανένας άλλος δεν κατάφερε να ερμηνεύσει την ελληνική νοοτροπία με τόσο πρωτότυπο τρόπο και να την κάνει γνωστή σε όλον τον κόσμο. Όμως ο Μίκης Θεοδωράκης δεν ήταν απλώς ένας συνθέτης, ένας μουσικός και μαέστρος. Ήταν αντιστασιακός και πολιτικός», σημειώνει το περιοδικό και παραθέτει βιογραφικά στοιχεία του συνθέτη, ενώ τονίζει ότι στην Ελλάδα τα ΜΜΕ έχουν διακόψει τη ροή του προγράμματός τους και προβάλλουν ειδικά αφιερώματα.
«Συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους συνθέτες της Ελλάδας. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος με τη μουσική για τον Αλέξη Ζορμπά έγραψε κινηματογραφική ιστορία, πέθανε στα 96 του χρόνια», γράφει η εφημερίδα Die Zeit και αναφέρεται στο στάτους “ήρωα” που απολάμβανε ο Θεοδωράκης στην Ελλάδα. «Για πολλούς Έλληνες ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν μέχρι και σήμερα η φωνή του λαού. Η μουσική του θεωρήθηκε παρηγοριά, ειδικά σε ιστορικά δύσκολες εποχές, όπως η στρατιωτική δικτατορία, αλλά και ένδειξη αντίστασης», προσθέτει η εφημερίδα.
Στην είδηση του θανάτου του Έλληνα συνθέτη αναφέρθηκε και το πρώτο κανάλι της γερμανικής δημόσιας τηλεόρασης ARD, με την επισήμανση της πολιτικής δράσης του Μίκη Θεοδωράκη ειδικά στην προσπάθεια βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
“Μια ζωή μουσικής και πολιτικού αγώνα” (AFP)–“Είμαι ένας ελεύθερος άνθρωπος” (Reuters)
Στον θάνατο του μεγάλου έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος με τη “συναρπαστική μουσική” που έγραψε για την ταινία του 1964 “Αλέξης Ζορμπάς” (“Zorba the Greek”) συνέβαλε στην προώθηση της εικόνας της ηλιόλουστης και ανέμελης χώρας για εκατομμύρια τουρίστες, αναφέρεται με τηλεγράφημά του το πρακτορείο Reuters, το οποίο επικαλείται τις δηλώσεις της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη για την μεγάλη απώλεια.
Το πρακτορείο κάνει λόγο για έναν επιβλητικό άνδρα με πυκνά μαλλιά που έγραφε μουσική, η οποία αντανακλούσε το όραμά του για τον κόσμο: την επιθυμία για μια προοδευτική, δημοκρατική εκδοχή του κομμουνισμού.
Το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) μετέδωσε επίσης την είδηση του θανάτου του μεγάλου έλληνα συνθέτη κάνοντας λόγο για έναν “αντιστασιακό, πολέμιο της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, ο οποίος έγινε γνωστός από την μουσική που συνέθεσε για ταινία ‘Ζορμπάς’, η οποία τραγουδήθηκε σε όλο τον κόσμο”.
Το AFP συνεχίζει γράφοντας ότι ο Θεοδωράκης υπήρξε “ο δημιουργός ενός γιγαντιαίου έργου και ο διασημότερος έλληνας συνθέτης”, ο οποίος έγινε “το σύμβολο της αντίστασης στην Ελλάδα στη διάρκεια των χρόνων”.
Παραγωγικό ταλέντο, που ενσάρκωνε το σύγχρονο πρόσωπο της ελληνικής μουσικής, “έκανε μέσα από τη μουσική του προσιτή σε όλους την υψηλή τέχνη των τιμημένων με Νόμπελ ποιητών Οδυσσέα Ελύτη και Γιώργου Σεφέρη”, όπως είχε πει η βιογράφος του Γκάιλ Χολστ-Βάλχαφτ, σημειώνει το AFP.
“Όταν είχα πάει για πρώτη φορά στην Ελλάδα, μπορούσες να βάλεις λεφτά σε ένα τζουκμπόξ και να ακούσεις τους σπουδαιότερους ποιητές της Ελλάδας μέσα από την μουσική του”, είχε δηλώσει η ίδια το 2018 στο αμερικανικό ραδιόφωνο NPR.
Το πρακτορείο αναφέρεται στην περίοδο της εξορίας του στη Μακρόνησο και σημειώνει ότι κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, που έπληξε την Ελλάδα, ο μεγάλος συνθέτης τάχθηκε κατά των μέτρων λιτότητας που επιβλήθηκαν στη χώρα.
Ακόμα και σε μεγάλη ηλικία, συνεχίζει το πρακτορείο, ο μεγάλος συνθέτης διατήρησε ενεργό το ενδιαφέρον του για την πολιτική της χώρας του αποτραβηγμένος από το δημόσιο βίο στο σπίτι του κάτω από την Ακρόπολη.
“Δεν είμαι κομμουνιστής ή σοσιαλδημοκράτης ή κάτι άλλο. Είμαι ένας ελεύθερος άνθρωπος”, είχε πει κάποτε σε συνέντευξή του στο Ρόιτερς, όπως υπενθυμίζει από την πλευρά του το διεθνές πρακτορείο.
Αυστρία: Πρώτη είδηση στα μέσα ενημέρωσης ο θάνατος του Μίκη Θεοδωράκη
Την απώλεια του κορυφαίου Έλληνα μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη έχει ως πρώτη είδηση στην κορυφή της ιστοσελίδας του το Αυστριακό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΑ), ενώ η δημόσια Αυστριακή Ραδιοφωνία, ήδη στο δελτίο ειδήσεων της, στις 11:00 ώρα Ελλάδας, παρουσίασε αφιέρωμα στον μεγάλο εκλιπόντα, τονίζοντας τους μεγάλους αγώνες του κατά των Γερμανών κατακτητών, την αντίστασή του κατά της χούντας των συνταγματαρχών, τον ρόλο του στην πολιτική, αλλά και το τεράστιο μουσικό έργο του.
Το αφιέρωμα επισημαίνει την πρωτοφανή δημοσιότητα της οποίας έχαιρε ο Μίκης Θεοδωράκης όχι μόνον για τη μουσική του στην κινηματογραφική ταινία “Αλέξης Ζορμπάς” με τον ‘Αντονι Κουίν, αλλά και για την απέραντη μουσική δημιουργία του, έχοντας γράψει πάνω από 1.000 τραγούδια, συμφωνική μουσική, όπερα, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο.
«Στην πατρίδα του, τον Μίκη Θεοδωράκη τιμούσαν ως εθνικό ήρωα, μετά την είδηση του θανάτου του, ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί στην Ελλάδα διέκοψαν τα προγράμματά τους για να παίξουν τη μουσική του συνθέτη και να τον τιμήσουν», υπογραμμίζεται στο πρωτοσέλιδο τηλεγράφημα του Αυστριακού Πρακτορείου Ειδήσεων, το οποίο αναπαράγεται ήδη από μία σειρά αυστριακών Μέσων Ενημέρωσης στις ιστοσελίδες τους.
Για πολλούς Έλληνες, ο Θεοδωράκης εξακολουθεί και σήμερα να είναι η «φωνή του λαού», η μουσική του θεωρήθηκε παρηγοριά, ιδιαίτερα σε ιστορικά δύσκολους καιρούς όπως η ελληνική στρατιωτική δικτατορία από το 1967 έως το 1974, αλλά και ως ένδειξη αντίστασης, αναφέρεται στο τηλεγράφημα.
Ο Θεοδωράκης, γεννημένος το 1925, ήταν αντιστασιακός κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου και πολέμησε με την αριστερά στον εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε (1946 έως 1949), γι’ αυτό αργότερα φυλακίστηκε σε στρατόπεδο και βασανίστηκε σκληρά. Αντιστάθηκε επίσης στη στρατιωτική δικτατορία και συνελήφθη και βασανίστηκε, μετά από διεθνή πίεση του επιτράπηκε να φύγει και έζησε εξόριστος στο Παρίσι μέχρι το 1974, υπογραμμίζει το ΑΡΑ.
Αναφέρει επίσης, μεταξύ άλλων, ότι ο Μίκης Θεοδωράκης είχε σπουδάσει στο παρελθόν μουσική στο Παρίσι και στην Αθήνα στα τέλη της δεκαετίας του 1940 και στις αρχές της δεκαετίας του 1950, και, αφού συνέθεσε αρχικά κλασική μουσική, επέστρεψε στις ρίζες του τη δεκαετία του 1960 και έκανε δημοφιλή την ελληνική μουσική.
Τα ρωσικά ΜΜΕ και η ελληνική ομογένεια πενθούν για τον Μ.Θεοδωράκη
Όλα χωρίς εξαίρεση τα έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης της Ρωσίας, αλλά και της ρωσικής διασποράς παγκοσμίως, μεταδίδουν από το πρωί την είδηση της απώλειας του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος έχει καταγραφεί στη ρωσική ψυχή ως ο μέγιστος ίσως συνθέτης της σύγχρονης Ελλάδας και δημιουργός της λατρεμένης για τους Ρώσους μελωδίας του χορού συρτάκι.
Αυτό είναι και το συχνότερο μοτίβο στους τίτλους, που χρησιμοποιούν τα ρωσικά μέσα. «Το συρτάκι στη φυλακή» είναι ο τίτλος της ημερήσιας οικονομικής εφημερίδας «Κομερσάντ», η οποία θυμίζει την κοινή έκκληση των Λέοναρντ Μπερνστάιν, Άρθουρ Μίλερ, Χάρι Μπελαφόντε και Ντμίτρι Σοστακόβιτς για την απελευθέρωση του συνθέτη από τη χούντα, αλλά και το ότι τιμήθηκε το 1967 με το βραβείο της σοβιετικής Κομσομόλ (Κομμουνιστικής Νεολαίας) ως δημιουργός «τραγουδιών ανδρείας και ελευθερίας, που καλούν τη νεολαία στον αγώνα κατά της καταπίεσης, του φασισμού, υπέρ της ειρήνης και ενός καλύτερου μέλλοντος».
Η κάποτε εφημερίδα της σοβιετικής κυβέρνησης «Ιζβέστια» αναδεικνύει την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να κηρύξει τριήμερο πένθος για τον θάνατο του Μ.Θεοδωράκη και ξεχωρίζει το γεγονός ότι το 1983 ο Έλληνας συνθέτης τιμήθηκε με το βραβείο Λένιν για την ειρήνη και το 2004 με το παράσημο της Φιλίας για «τη μεγάλη του συμβολή στην εδραίωση και την ανάπτυξη των ελληνορωσικών πολιτιστικών σχέσεων», όπως αναφέρει το σχετικό διάταγμα του προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν.
Το ρωσικό πρακτορείο ΤΑΣΣ δημοσιεύει εκτενές βιογραφικό τού συνθέτη και συμπληρώνει ότι τον Απρίλιο του 2020 παρέλαβε εκ μέρους της ρωσικής κυβέρνησης το επετειακό μετάλλιο για τα «75 χρόνια της Νίκης στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο», ως τιμή για τη συμβολή του στη νίκη κατά του φασισμού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρακτορείο «ΡΙΑ-Νόβοστι» σημειώνει το γεγονός ότι τραγούδια του Μίκη ερμηνεύτηκαν από τους Μπιτλς και την Εντίθ Πιάφ, επίσης ιδιαιτέρως αγαπητούς στο ρωσικό κοινό, αλλά και ότι ο Έλληνας συνθέτης υπήρξε ταυτοχρόνως αγωνιστής κατά των ναζί, υπέστη βασανιστήρια, αλλά δεν εγκατέλειψε την Αντίσταση.
«Ο Μίκης Θεοδωράκης δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος Έλληνας συνθέτης. Ήταν ένας αληθινός πατριώτης, πρέσβης του ελληνικού πολιτισμού, σύμβολο της Ελλάδας. Το όνομά του θα γραφτεί για πάντα με χρυσά γράμματα στην ιστορία της παγκόσμιας κουλτούρας», αναφέρει στην ανακοίνωση, που δημοσιεύει η Ομοσπονδία Ελληνικών Κοινοτήτων Ρωσίας, ο πρόεδρός της Ιβάν Σαββίδης.
Για την μεγάλη απώλεια αναμένονται και θα εκδοθούν στη διάρκεια της ημέρας ανακοινώσεις και από τις επίσημες Αρχές της Ρωσικής Ομοσπονδίας.