Σε τουριστικό κατάλυμα έχει μετατραπεί το ιστορικό διατηρητέο μνημείο στη Γαύδο. Πρόκειται για το σπίτι που έχτισε ο Βελουχιώτης μαζί με άλλα μέλη του ΚΚΕ, όταν εξορίστηκαν στο νησί. Εκτός από τον Βελουχιώτη από το σπίτι πέρασαν ο Μάρκος Βαφειάδης και ο Μενέλαος Λουντέμης. Αρχικά, είχε μετατραπεί σε καφενείο και εδώ και λίγο καιρό μισθώνεται μέσω Airbnb.
Στην αρχή είχε γίνει καφενείο
Το σπίτι αυτό είχε χτίσει ο Άρης Βελουχιώτης μαζί με άλλα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, όταν εξορίστηκαν στη Γαύδο, τη δεκαετία του ΄30. Παρόλο που υπάρχει σχετική απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού, από το 1999, η οποία το χαρακτηρίζει «ιστορικό διατηρητέο μνημείο».
Στο σπίτι έχουν γίνει παρεμβάσεις ήδη από τότε που χαρακτηρίστηκε διατηρητέο. Αρχικά, μετατράπηκε σε καφενείο και εδώ και λίγο καιρό ακολούθησε την πορεία του μεγάλου ποσοστού των ακινήτων στην Ελλάδα σύμφωνα με ρεπορτάζ της Έφης Κουλοχέρη για το newsit.gr
“The House Of The Exiles”: Το… νέο όνομα για το “σπίτι του Άρη”
Στις 23 Οκτωβρίου 1931, ο Άρης Βελουχιώτης μαζί με άλλα 70 μέλη και στελέχη του ΚΚΕ, μεταφέρθηκε για πρώτη φορά στη Γαύδο. Στο Σαρακήνικο έμεναν κάποιοι εξόριστοι φυματικοί και βαριά άρρωστοι. Και όλοι μαζί, άρχισαν να συγκεντρώνουν πέτρες και χώμα και σιγά σιγά να χτίζουν το «σπίτι» τους.
Παρά το ότι δε διέθεταν εργαλεία, το σπίτι που έφτιαξαν ήταν σαφώς καλύτερο από τις κατοικίες των λιγοστών κατοίκων του νησιού και για αυτό το αποκαλούσαν “παλάτι”. Δίπλα στο σπίτι οι εξόριστοι δημιούργησαν ένα περιβόλι, φούρνο για να ψήνουν το ψωμί τους και έναν αυτοσχέδιο χειρόμυλο.
Η Γαύδος λειτούργησε ως τόπος εξορίας μέχρι το Μάιο του 1941. Κάποιοι από τους εξόριστους δραπέτευσαν και κάποιοι άλλοι, με την αναστάτωση που ακολούθησε τη γερμανική εισβολή, διέφυγαν στην Κρήτη, όπου αρκετοί πήραν μέρος τόσο στη Μάχη της Κρήτης όσο και στην Αντίσταση.
Τι αναφέρει η απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού
«Χαρακτηρίζουμε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο, που χρειάζεται ειδική κρατική προστασία, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.1469/50, το κτίριο που κατασκευάστηκε απ’ τον Άρη Βελουχιώτη και τους συνεξορίστους του στην περιοχή Σαρακήνικο της νήσου Γαύδου, Ν. Χανίων, ιδιοκτησίας Σταύρου Καρυδάκη, με τον περιβάλλοντα χώρο του στα όρια της ιδιοκτησίας, διότι αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα κτιρίου τοπικής αρχιτεκτονικής και είναι σημείο αναφοράς για τους κατοίκους του νησιού, εφόσον συνδέεται άμεσα με τον Άρη Βελουχιώτη και άλλα πρόσωπα της Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας» αναφέρει η απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού (ΦΕΚ 428, τ.2/ 22.4.1999), υπογεγραμμένη από την τότε υπουργό Πολιτισμού, Ελισάβετ Παπαζώη.
17 ευρώ τη μέρα
Μετά από ένα χρόνο από την έκδοση της απόφασης του Υπουργείου άρχισαν οι κτιριακές επεμβάσεις στο αρχικό κτίσμα, όπως προσθήκες δωματίων και πέργκολες ώστε να γίνει το κάτι σαν καφενείο. Σήμερα πλέον λειτουργεί και ως ξενώνας, μάλιστα φιγουράρει και στην Airbnb, από όπου προσκαλεί τουρίστες να μείνουν εκεί, με αντίτιμο 17 ευρώ τη βραδιά.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη καταχώριση, προς ενοικίαση διατίθενται σκηνές, με ένα κρεβάτι, χωρίς τουαλέτα. Το συγκεκριμένο κατάλυμα έχει μεγάλη ζήτηση. Όλος ο Αύγουστος, εκτός από τρεις μέρες, είναι αυτή τη στιγμή κλεισμένος και όποιος αποφασίσει να το επισκεφτεί πρέπει να πληρώσει 15 ευρώ για την κάθε διανυκτέρευση, συν 2 ευρώ ως προμήθεια υπηρεσιών.
Έτσι, 88 χρόνια μετά και το “σπίτι των εξόριστων” στο Σαρακήνικο, το «Σπίτι του Άρη», όπως έμεινε στη μνήμη των παλιών κομμουνιστών, άλλαξε. Έγινε “The House Of The Exiles” και εκτός από όνομα άλλαξε και χρήση και πλέον λειτουργεί ως τουριστικό κατάλυμα.
Ο επισκέπτης το συναντάει οδηγώντας από το Σαρακήνικο, την παραλία με την ξανθιά άμμο και τα ρηχά νερά, προς τον Άι Γιάννη. Το μόνο που υπάρχει εκεί για να θυμίζει την ιστορία του σπιτιού, αλλά και του νησιού, ως τόπο εξορίας, είναι δυο ταμπέλες στην άκρη του δρόμου και μια μαρμάρινη πλάκα του ΚΚΕ στην οποία αναγράφεται:
“Απ΄ τα μπουντρούμια και την εξορία
η νέα του κόσμου ξεκινά ιστορία”
Κ. Βάρναλης
Προς τιμήν των εξόριστων κομμουνιστών και άλλων λαϊκών αγωνιστών της Γαύδου (1928-1951)
Η ιστορία
Σύμφωνα με το Ριζοσπάστη, στο Σαρακήνικο, έμεναν δέκα περίπου εξόριστοι φυματικοί και βαριά άρρωστοι. Αυτοί ξεκίνησαν να χτίζουν το «σπίτι» για να υπάρχει κάτι δικό τους. Να συνεχίζεται η παράδοση, να μη χάνεται η συνέχεια… Ανάμεσά τους κι ο Άρης Βελουχιώτης, που μεταφέρθηκε για πρώτη φορά στη Γαύδο στις 23 Οκτώβρη 1931, μαζί με άλλα 70 μέλη και στελέχη του ΚΚΕ.
Έτσι, λοιπόν, άρχισαν να συγκεντρώνουν πέτρες και σιγά σιγά να χτίζουν το «σπίτι» τους. Μάλιστα, φρόντισαν να του δώσουν και τον «κρητικό ρυθμό». Δηλαδή, ακολούθησαν την αρχιτεκτονική παράδοση, η οποία, στις μέρες μας, άρχισε ήδη να χάνεται κι απ’ τα χωριά ακόμη της μεγαλονήσου.
Το υπουργείο το χαρακτήρισε διατηρητέο και το παράτησε στη μοίρα του
“Από εκεί, εκτός από το Βελουχιώτη πέρασε και ο Μάρκος Βαφειάδης και ο Μενέλαος Λουντέμης. Ο Λουντέμης έμεινε για περίπου δεκαπέντε μέρες, αλλά οι δυο πρώτοι πήγαν δυο φορές στη Γαύδο. Πήγαν το 1933, πήγαν και το 1940. Εξόριστοι επί δικτατορίας του Θόδωρου Πάγκαλου και επί Μεταξά.
Όταν ήρθε στο νησί ο Βελουχιώτης, ο χώρος που σήμερα βρίσκεται το σπίτι ήταν στην ιδιοκτησία ενός παπά. Οι εξόριστοι ζήτησαν να τους επιτραπεί να χτίσουν ένα σπίτι.
Ο παπάς έκανε συμφωνητικό με το Θανάση Κλάρα, αυτό ήταν το πραγματικό όνομα του Άρη Βελουχιώτη, στο οποίο αναφερόταν ότι οι εξόριστοι θα έχτιζαν ένα σπίτι εκεί, όπου θα έμεναν για όσον καιρό θα βρίσκονταν στο νησί και ότι μετά το σπίτι θα παρέμενε στον κάτοχο. Αυτή η συμφωνία έληξε λίγο πριν τον πόλεμο του ’40. Λίγες μέρες πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, οι εξόριστοι νοίκιασαν με νέο συμφωνητικό το σπίτι αυτό, πληρώνοντας με κάποια λίγα χρήματα που έβγαζαν από κάποιους κήπους που είχαν φτιάξει και καλλιεργούσαν.
Τώρα, υπάρχει διαμάχη ανάμεσα στο υπουργείο Πολιτισμού και στον ιδιοκτήτη, μια περίεργη, μπερδεμένη κατάσταση… Εδώ και πολύ καιρό μένουν εκεί τουρίστες. Έχει μετατραπεί σε κάτι σαν ταβέρνα, μπαρ, κατάλυμα. Ο ιδιοκτήτης τι φταίει; Το υπουργείο το χαρακτήρισε διατηρητέο και το παράτησε στη μοίρα του” λέει κάτοικος του νησιού στο Newsit.gr.
Πόλος έλξης η ιστορικότητα του χώρου
“Ξαπλώστε στη φύση, σε ένα κρεβάτι κάτω από μια κουνουπιέρα και έναν μεγάλο γεμάτο άστρα ουρανό. Με ασφάλεια, σε μια καταπράσινη τοποθεσία, κοντά σε εστιατόρια, πάρκα, τέχνη και πολιτισμό. Θα αγαπήσετε το μέρος, λόγω της θέας, της κουζίνας και της άνεσης. Είναι ιδανικό για ζευγάρια, για όσους αγαπούν την περιπέτεια, για μεγάλες ομάδες και κατοικίδια ζώα” είναι το κείμενο με το οποίο οι ιδιοκτήτες διαφημίζουν το χώρο τους στην πασίγνωστη πλατφόρμα.
“Προσπαθούμε να σεβόμαστε τη φύση και συνεχίζουμε να δίνουμε ζωή στον μεγάλο μας κήπο λαχανικών και λουλουδιών. Συνεχίζουμε με την ανοικτή βιβλιοθήκη μας για όλους τους ανθρώπους και δίνουμε στους υποστηρικτές μας το καλύτερο που μπορούμε για χαλαρωτικές διακοπές. Ελάτε μαζί μας, στο νοτιότερο τμήμα της Ευρώπης και απολαύστε την ευχαρίστηση να συμμετέχετε με τις κρατήσεις σας σε έναν εξαιρετικό τρόπο ζωής. Απλό, αλλά μαγικό. Αληθινό, αλλά όμορφο σαν σε όνειρο” συνεχίζει το κείμενο στο οποίο διαφημίζεται και η ιστορικότητα του χώρου.
“Ο χώρος μας είναι ένας ιστορικός χώρος, είναι ένα καταπληκτικό κτίριο από ξύλο και πέτρες, μέσα στη φύση, με φανταστική θέα και υπέροχα καταγάλανα νερά” αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Κριτικές και σχόλια πελατών
Σύμφωνα με τα σχόλια όσων έχουν επισκεφτεί το χώρο και έχουν διαμείνει σε αυτόν, έχοντας κάνει κράτηση μέσω της Airbnb:
- “Είναι ένα υπέροχο κομμάτι του παραδείσου. Η Γαύδος είναι ένα κρυμμένο κόσμημα. Έμεινα σε μια ξύλινη καλύβα με ένα στρώμα, μια καλύβα που καλύπτεται από διάφορα υλικά και κουνουπιέρες με ένα στρώμα. Είχε την καλύτερη θέα στον ωκεανό και δροσιά από το θαλασσινό αεράκι. Ήταν απίστευτα άνετα και χαλαρωτικά. Η τοποθεσία είναι δίπλα στην παραλία και το σπίτι διαθέτει όλες τις βασικές παροχές που χρειάζεστε. Όλοι είναι πολύ φιλόξενοι και θα σας κάνουν να αισθανθείτε σαν να μην θέλετε ποτέ να φύγετε! Το σπίτι διαθέτει καταπληκτικό φαγητό και βιβλιοθήκη, ώστε να μπορείτε να τρώτε, να κοιμάστε και να διαβάζετε κάποιο ένα βιβλίο. Είναι σαν μια μικρή κοινότητα”.
- “Το δωμάτιο δεν είναι τίποτα ιδιαίτερο, αλλά, για εμάς ήταν περισσότερο από αρκετό. Στη μικρή, κοινόχρηστη κουζίνα, δίπλα στα δωμάτια, μπορείτε να μαγειρέψετε ό,τι θέλετε, χωρίς πρόβλημα ή να αποθηκεύσετε τα αντικείμενα στο ψυγείο. Για να μετακινηθείτε γύρω από το νησί μπορείτε να νοικιάσετε ένα αυτοκίνητο στο ίδιο σπίτι ή να ζητήσετε να τον πάρετε και να πάρετε εκεί όπου θέλετε, θα σας δώσουν κάποια λύση. Θα ήθελα να το επαναλάβω χωρίς δισταγμό”.
- “Μείναμε σε μια πολύ απλή σκηνή από κουνουπιέρες και ωραία υφάσματα, με στρώμα πάνω σε παλέτες. Η εξωτερική κουζίνα και οι χώροι μπάνιου και τουαλέτας ήταν βασικά εξοπλισμένοι, αλλά, απολύτως, αποδεκτά. Το ίδιο το σπίτι είναι πολύ ενδιαφέρον και αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της Γαύδου”.
- “Δεν είναι ένα φανταχτερό μέρος για να μείνετε, αλλά αν θέλετε κάτι περισσότερο από το κάμπινγκ, είναι τέλειο, με μια φιλική αίσθηση κοινότητας. Τα δωμάτια που προσφέρονται είναι πολύ ωραία, πολύ καθαρά και έχουν μεμονωμένα μπάνια με ζεστό νερό. Τα κοινόχρηστα μπάνια είναι ηλιακά και έχουν ζεστό νερό εκτός από το διάστημα από τα μέσα της νύχτας έως το πρωί”.
“Ο χώρος είναι ιδιόκτητος, ο ιδιοκτήτης έχει αποφασίσει να τον βάλει στην Airbnb”
“Εμείς εδώ συντηρούμε το “Σπίτι των Εξόριστων” και υπάρχει ένα καφενείο, όπου ο κόσμος αφήνει όσα χρήματα θέλει για να μας βοηθήσει να συντηρούμε το χώρο. Έρχονται και φίλοι και συμβάλλον με προσωπική εργασία. Η καταχώριση στην AirBnb έχει γίνει λόγω του ιδιοκτήτη, ο οποίος ήθελε ένα κάπως πιο συγκεκριμένο ποσό, ως έσοδο. Έχουν γίνει τα απαραίτητα, γιατί ο χώρος είναι ιδιόκτητος. Ο ιδιοκτήτης έχει αποφασίσει να βάλει το χώρο στην AirBnb, με όλα τα κατάλληλα και νόμιμα στοιχεία. Έχει δικαίωμα να το νοικιάσει, εφόσον έχει τα κατάλληλα έγραφα καταχωρημένα στην Εφορία. Εμείς, απλώς συντηρούμε το χώρο. Μας αρέσει να μένουμε στη Γαύδο και έχουμε κάνει σχετική συμφωνία με τον ιδιοκτήτη. Ο συγκεκριμένος χώρος διαθέτει δυο σημεία στα οποία μπορούν να φιλοξενηθούν επισκέπτες” λέει η γυναίκα που φροντίζει το χώρο και υποδέχεται τους τουρίστες, σε αυτόν.
“Δεν τιμάει κανέναν αυτό που συμβαίνει εκεί”
“Το κτίριο από τότε που χτίστηκε διέθετε ένα ενιαίο χώρο για περίπου 50 κρεβάτια, στρατιωτικού τύπου, όπου κοιμόνταν οι εξόριστοι. Ο κήπος που έχει ήταν ο μοναδικός στο νησί την εποχή που φτιάχτηκε.
Έχουν περάσει πολλοί από αυτό το σπίτι. Βαφειάδης, Βελουχιώτης, Πορφυρογένης… Όλα τα ιστορικά και, μάλιστα, προκατοχικά στελέχη του κόμματος και μετά ηγέτες της Εθνικής Αντίστασης. Από εκεί δραπέτευσαν και πήραν μέρος στη μάχη της Κρήτης. Αυτό το σπίτι είναι ένα κομμάτι της ιστορίας της Ελλάδας.
Έχουμε πιέσει να απαλλοτριωθεί και να γίνει μουσείο. Είναι χώρος μνήμης, είναι χαρακτηρισμένος ως ιστορικός και διατηρητέος. Το κόστος δεν είναι τεράστιο, αλλά δεν υπάρχει ανταπόκριση. Θα παλέψουμε για να γίνει μουσείο ο χώρος. Έχουμε κάνει πολλές ενέργειες, αλλά δεν καταφέραμε κάτι. Πρέπει να πάρει πρωτοβουλία του υπουργείο Πολιτισμού. Πρέπει να ενδιαφερθεί το κράτος. Και η Περιφέρεια. Πρέπει το κτίριο να αξιοποιηθεί. Δεν τιμάει κανέναν αυτό που συμβαίνει εκεί.
Έχουν γίνει πολλές αλλοιώσεις στο χώρο. Έγιναν προσθήκες, άλλαξε η διαρρύθμιση του χώρου, έχουν εξαφανιστεί τα ονόματα των αγωνιστών που έμειναν εκεί και ήταν χαραγμένα στον κορμό του δέντρου που στηρίζει τη στέγη του σπιτιού” λέει στο Newsit.gr ο Αλέκος Μαρινάκης, γραμματέας Τοπικής Οργάνωσης ΚΚΕ Χανίων.
Πηγή:newsit.gr
Ρεπορτάζ: Έφη Κουλοχέρη