Ένας δρόμος μικρός, στην Πλάκα, μα αλήθεια από τους πιο σημαντικούς και ίσως όχι μόνο της Αθήνας. Η οδός Τριπόδων! Θεωρείται ο αρχαιότερος δρόμος της Αθήνας. Είναι μάλιστα γραμμένος στα βιβλίο με τα Ελληνικά ρεκόρ Γκίνες ως ο μακροβιότερος δρόμος της Αθήνας με την ίδια ονομασία. Για 25 αιώνες ο δρόμος αυτός φέρνει το ίδιο όνομα και τον ίδιο δρόμο έχουν περπατήσει ανά τους αιώνες εκατομμύρια ανθρώπων σε πάμπολλες ιστορικές περιόδους.
Ήταν ο δρόμος του Θεάτρου και των Καλών Τεχνών. Ο πιο σύντομος δρόμος που οδηγούσε κατευθείαν από το Θέατρο στην Αγορά. Σύμφωνα μάλιστα με τον αρχιτέκτονα Καζαμιάκη, ο οποίος διαμόρφωσε τον αρχαιολογικό χώρο, η μεγάλη αρχαιολογική αξία του δρόμου οφείλεται στο ότι ο δρόμος αυτός δεν εξυπηρετούσε απλώς κυκλοφοριακές ανάγκες αλλά τις ανάγκες για το Θέατρο και γενικότερα για τις Καλές Τέχνες.
Ο δρόμος ξεκινούσε από την είσοδο του τεμένους του Διονύσου, πήγαινε περιφερειακά προς ανατολάς και αφού παρέκαμπτε την ανατολική πλευρά της Ακροπόλεως, διέτρεχε το βόρειο τμήμα του ιερού βράχου οδηγώντας στα βορειοδυτικά του, ίσως στο σημείο που η Οδός Παναθηναίων γινόταν ιδιαίτερα ανηφορική, προς την κατεύθυνση του Πρυτανείου της Αγοράς, όπου σύμφωνα με τον Παυσανία βρισκόταν η αφετηρία της.
«Έστι δε οδός από του πρυτανείου καλουμένη Τρίποδες∙ αφ’ ου καλούσι το χωρίον, ναοί όσον ες τούτο μεγάλοι και σφίσιν εφεστήκασι τρίποδες, χαλκοί», αναφέρει ο Παυσανίας στο «Ελλάδος Περιήγησις». Οι τρίποδες ήταν έπαθλα των χορηγών των θεατρικών αγώνων που συχνά αφιερώνονταν στον θεό Απόλλωνα. Γι΄ αυτό τα μνημεία ονομάστηκαν χορηγικά και τοποθετούνταν στο δρόμο που ήταν έξω από το θέατρο. Οι τρίποδες ήταν τοποθετημένοι πάνω σε βάσεις, που τον 5ο αιώνα ήταν απλές, ενώ τον 4ο πήραν τη μορφή μικρού ναού.
Ήταν ο πιο ωραίος και στολισμένος δρόμος της αρχαίας Αθήνας. Φαντασθείτε τους αρχαίους Αθηναίους να ξεκινούν από το Πρυτανείο κάτω στην Αγορά και να ανηφορίζουν τον 800 μέτρων μήκους δρόμο και πλάτους 6 μέτρων για να φθάσουν στον τελικό προορισμό τους, που ήταν το θέατρο του Διονύσου, που χωρούσε 17.000 θεατές. Εκεί κάτω από τον μαγικό αττικό ουρανό οι αρχαίοι Αθηναίοι απολάμβαναν τα αξεπέραστα έργα των μεγάλων τραγικών αλλά και κωμικών συγγραφέων που δυστυχώς ελάχιστα από αυτά σήμερα έχουμε τη χαρά να απολαμβάνουμε καθώς λίγα μόνο διασώθηκαν και ίσως όχι και τα καλύτερα, συχνά μάλιστα κακοποιημένα από δήθεν πρωτοποριακά τους ανεβάσματα.
Το μνημείο του Λυσικράτη
Τα περισσότερα μνημεία της οδού Τριπόδων καταστράφηκαν με το πέρασμα του χρόνου. Το μνημείο του Λυσικράτη που κατασκευάστηκε το 334 π.Χ, είναι το καλύτερα διατηρημένο μέχρι σήμερα. Το όνομα του χορηγού – νικητή αναφέρεται σε επιγραφή που βρίσκεται στο επιστύλιο του κυλινδρικού κτίσματος. Ο τρίποδας- βραβείο ήταν στηριγμένος στην άκανθο, πάνω στη στέγη. Το μνημείο της οδού Τριπόδων αγοράστηκε το 1669 από μοναχούς Καπουτσίνους, που είχαν ιδρύσει τη μονή τους ακριβώς δίπλα.
Ήθελε να το κλέψει ο Έλγιν
Σώθηκε από τα χέρια του Έλγιν χάρη στον τότε ηγούμενο των μοναχών, που δεν ενέδωσε στις πιέσεις και τις οικονομικές προφορές του. Μετά την ελληνική επανάσταση του 1821, κατά τη διάρκεια της οποίας η μονή των Καπουτσίνων κάηκε, το μνημείο παρέμεινε στην ιδιοκτησία της γαλλικής κυβέρνησης, μέχρι που ανταλλάχτηκε με ένα οικόπεδο στην οδό Διδότου και έκτοτε ανήκει στο ελληνικό δημόσιο.
Η «σύγχρονη» ιστορία της οδού Τριπόδων
Η οδός Τριπόδων, που στην αρχαιότητα λόγω της σύνδεσής της με το θέατρο και τις Τέχνες, ήταν εκτός των άλλων και ένας πανέμορφα στολισμένος δρόμος, έχει πολλές αναφορές και στη νεότερη ιστορία. Ο λόρδος Βύρων που φιλοξενήθηκε στη μονή των Καπουτσίνων της οδού Τριπόδων αναφέρει σε επιστολή του για την ομορφιά του τοπίου:
«Μπροστά μου έχω τον Υμηττό, πίσω μου την Ακρόπολη, δεξιά μου το ναό του Δία, μπροστά το Στάδιο, αριστερά μου την πόλη. Ε, κύριε αυτό θα πει γραφικότητα. Δεν υπάρχει κύριε τίποτα παρόμοιο στη Λόντρα, όχι, ούτε καν η κατοικία του Λόρδου Δημάρχου». Στην οδό Τριπόδων, που έχουν διασχίσει κατά καιρούς όλες οι πνευματικές και καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες, που έμεναν ή σύχναζαν στην Πλάκα, όπως ο Δροσίνης, ο Παλαμάς, ο Παπαδιαμάντης, η Μερκούρη, ο Χορν και πολλοί άλλοι.
Στον ίδιο δρόμο, που λέγεται ότι ο Περικλής συνάντησε την εταίρα Φρύνη, βρισκόταν και το κινηματογραφικό σπίτι του κύριου και της κυρίας Κοκοβίκου (Γιώργος Κωνσταντίνου και Μάρω Κοντού), από την ταινία «η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα». Η ιστορία της οδού Τριπόδων συνεχίζει να γράφεται, καθώς αποτελεί μέχρι σήμερα έναν πολυσύχναστο δρόμο της πιο διάσημης Αθηναϊκής συνοικίας.