Γράφει ο Γιάννης Πολίτης
Τελικά, το lockdown του περσινού Μαρτίου -παρά την γκρίνια μας τότε- ήταν ένα ευχάριστο διάλειμμα. Ιδιαίτερα οι άνθρωποι που έχουν οικογένειες απόλαυσαν εκείνο τον ενάμιση μήνα του υποχρεωτικού εγκλεισμού. Ξεκουράστηκαν, χάρηκαν τα παιδιά τους, είδαν άπειρες ταινίες, τακτοποίησαν τις αποθήκες τους και έβαλαν σε τάξη τη ζωή τους.
Ιδιαίτερα όσοι εργάζονται στο Δημόσιο ήταν πολύ τυχεροί άνθρωποι, καθώς διατήρησαν στο ακέραιο τις απολαβές τους. Οι περισσότεροι από αυτούς έκαναν και αποταμιεύσεις, αφού πέραν του φαγητού στο σπίτι δεν είχαν τη δυνατότητα να καταναλώσουν χρήματα για εκδρομές, ρούχα και ταβέρνες. Αυτός είναι και ο λόγος που αυγάτισαν οι τραπεζικές καταθέσεις την περίοδο της πανδημίας.
Οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες και οι ιδιωτικοί υπάλληλοι, παρά την κρατική βοήθεια, έβλεπαν από τότε το παγόβουνο να έρχεται. Για κάθε ημέρα που ήταν κατεβασμένα τα ρολά ενός μαγαζιού, έβλεπαν να αφαιρείται και ένα λιθαράκι από το οικοδόμημα.
Τώρα τα πράγματα είναι αλλιώς. Πέρασαν σχεδόν έντεκα μήνες και η πανδημία συνεχίζει να σφυροκοπά την παγκόσμια κοινότητα. Ιδιαίτερα η Ευρώπη, οι Ηνωμένες Πολιτείες και όλες οι δημοκρατικές κοινωνίες του δυτικού κόσμου έχουν τσακιστεί. Τα αυταρχικά καθεστώτα τα πήγαν καλύτερα στην τήρηση των μέτρων και οι λόγοι είναι προφανείς. Εκεί το κράτος δεν σηκώνει κουβέντα και οι πολίτες πειθαρχούν τυφλά στις εντολές του. Αντίθετα, η ποιότητα της δημοκρατίας, που εμείς έχουμε την τύχη να απολαμβάνουμε, δυσκολεύει την κάθετη και οριζόντια εφαρμογή του νόμου σε έκτακτες συνθήκες.
Βρισκόμαστε στην καρδιά του τρίτου lockdown και ακόμη ο ορίζοντας είναι θολός. Κανείς δεν ξέρει πότε και πώς θα βγούμε από αυτή την περιπέτεια. Τον περασμένο Μάρτιο είχαμε την ελπίδα ότι μέχρι το καλοκαίρι η επιστήμη θα έχει δώσει τη λύση. Ήταν και εκείνη η αισιόδοξη δήλωση του Γάλλου Προέδρου που δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες. Είχε πει τότε ο Μακρόν ότι τον Απρίλιο θα έχουμε το φάρμακο της θεραπείας και το φθινόπωρο το εμβόλιο.
Το φάρμακο δεν έχει βρεθεί ακόμη, δυστυχώς. Στο εμβόλιο, η πρόβλεψη επιβεβαιώθηκε, αλλά οι φαρμακευτικές εταιρείες φαίνεται να κάνουν χυδαία κερδοσκοπικά παιχνίδια σε βάρος της υγείας των πολιτών, που χρηματοδότησαν με τους φόρους τους την έρευνα για την αντιμετώπιση του θανατηφόρου ιού. Ναι, βρέθηκε σε πολύ σύντομο χρόνο το εμβόλιο, αλλά μοιράζεται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το σταγονόμετρο.
Είτε φταίει η γραφειοκρατική Κομισιόν, που δεν ήξερε να διαπραγματευτεί σωστά, είτε φταίνε οι αετονύχηδες μανατζαραίοι των φαρμακευτικών που τους έπιασαν «κουτόφραγκους», το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Μέχρι το καλοκαίρι δεν θα έχουν εμβολιαστεί τα μεγάλα στρώματα του πληθυσμού. Έτσι, χιλιάδες άνθρωποι θα συνεχίσουν να πεθαίνουν καθημερινά, άλλοι θα στοιβάζονται στις εντατικές και το «πουλόβερ» των οικονομιών θα ξηλώνεται με ταχύτητα.
Στη μικρή μας χώρα τα πράγματα συνεχίζουν να είναι καλύτερα από ό,τι θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται να κρατά γερά το τιμόνι και οι πολίτες το αναγνωρίζουν. Στην τελευταία δημοσκόπηση εκτινάχθηκε στο 60% η προτίμηση των πολιτών στο πρόσωπό του ως του καταλληλότερου για την πρωθυπουργία. Είναι προφανές ότι τα πήγαμε καλύτερα από τις οργανωμένες χώρες της Ευρώπης, όπως η Γαλλία και η Γερμανία. Όσο για τη Βρετανία, ούτε λόγος. Έχει ξεπεράσει τους 100.000 νεκρούς. Να μη μιλήσουμε για τη Σουηδία, που ακύρωσε στην πράξη έναν μύθο δεκαετιών ότι δήθεν είναι χώρα-πρότυπο οργάνωσης και λειτουργίας.
Μπορεί να τα πήγε καλά μέχρι στιγμής η ελληνική κυβέρνηση, αλλά τώρα ξεκινά ο μεγάλος ανήφορος. Η κοινωνία γονάτισε. Τα νεύρα όλων είναι τεντωμένα. Ακόμη και εκείνοι που δεν επλήγησαν οικονομικά είναι αντιμέτωποι με τα ψυχικά τραύματα που δημιουργεί ο παρατεταμένος εγκλεισμός. Η προσδοκία ότι το φετινό Πάσχα θα είναι κανονικό εξανεμίστηκε, άρα οι ελπίδες μετακυλίονται για τον Δεκαπενταύγουστο.
Η αγορά ξεπέρασε το όριο της αντοχής της. Πλέον, τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει τη βροχή των λουκέτων που έρχεται. Η απαισιόδοξη πρόβλεψη λέει ότι 7 στις 10 μικρομεσαίες επιχειρήσεις ίσως δεν ανεβάσουν ξανά τα ρολά τους. Μιλάμε για καταστροφή, παρότι το κράτος έχει δώσει υπέρογκα ποσά για να βάλει φρένο στη μεγάλη κατηφόρα. Τα λεφτά, όμως, κάποια στιγμή τελειώνουν.
Θα πείτε «μα πλέον η Ελλάδα έχει αξιοπιστία στις αγορές και δανείζεται με επιτόκιο μικρότερο του 1%». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό είναι το μόνο καλό νέο μέσα στη συμφορά. Παρ’ όλα αυτά, μιλάμε για δανεικά λεφτά που αθροίζονται στο συνολικό δημόσιο χρέος. Και τα χρόνια της χρεοκοπίας μάθαμε καλά τι σημαίνει όταν δανείζεσαι περισσότερα από όσα αντέχεις.
Όταν τελειώσει όλο αυτό που ζούμε, σε ένα χρόνο από τώρα δηλαδή (γιατί τόσο θα πάρει), τη λύση δεν μπορεί να τη δώσει από μόνη της η μικρή Ελλάδα. Οι χώρες του Νότου θα βρεθούν σε άθλια κατάσταση, γιατί τα χρέη που δημιουργούν με τον κορωνοϊό θα είναι δυσβάστακτα. Η Ευρώπη, αν θέλει να παραμείνει ενωμένη, πρέπει να επιδείξει φαντασία και γενναιότητα και να βγει έξω από τα κουτάκια που επέβαλε η γερμανική λογική το 2009.
Αυτή τη φορά τα χρήματα δεν σπαταλήθηκαν στα μπουζούκια και στα τζιπ, αλλά στις ανάγκες που δημιούργησε η παγκόσμια υγειονομική κρίση. Οι πιο τολμηροί οικονομολόγοι λένε ότι αυτά τα χρέη πρέπει να διαγραφούν. Ακούγεται πολύ ωραία πρόταση για να είναι αληθινή. Υπάρχουν κι άλλες απόψεις, πιο μετριοπαθείς, που λένε ότι αυτά τα χρήματα που δαπανώνται σήμερα μπορούν να μπουν σε έναν ειδικό «κουβά» πανευρωπαϊκού χρέους για να ξεπληρωθούν στο πολύ μακρινό μέλλον. Ας ελπίσουμε ότι το ιερατείο των Βρυξελλών σχεδιάζει ήδη την επόμενη ημέρα με φαντασία και ευελιξία, μακριά από τις παλιές -γνωστές σε εμάς- συνταγές.