Τελικά δεν σώθηκε η παρτίδα στον τουρισμό. Ήταν απελπιστική χρονιά. Οι αισιόδοξοι που προέβλεπαν ότι θα καταφέρει η χώρα να κρατήσει το 40% του 2019 διαψεύστηκαν δυστυχώς. Η σεζόν κλείνει με μείωση πάνω από 80%. Με αλλά λόγια σχεδόν 3 δις ευρώ μπήκαν στα ταμεία από την μεγάλη μας βιομηχανία. Εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι έμειναν άνεργοι η δούλεψαν για ένα – δυο μήνες. Αφήνω τα εξαρτημένα επαγγέλματα που είναι άπειρα και όσοι δραστηριοποιούνται σε αυτά έμειναν με άδειες τσέπες. Και είναι πολλοί.
Η επόμενη χρονιά μην πιστέψει κανείς ότι με ένα μαγικό τρόπο θα ξυπνήσουμε και θα βρεθούμε στην προ κορωνοϊού εποχή. Αυτό θα πάρει καιρό. Μετά το καλοκαίρι του 2023 θα βρούμε τον παλιό βηματισμό. Μέχρι τότε θα έχουν συμβεί πολλά. Οι ετοιμόρροπες επιχειρήσεις θα χρεοκοπήσουν.
Μεγάλα ξενοδοχεία θα αλλάξουν χέρια. Μικρά θα βάλουν λουκέτο. Ενοικιαζόμενα δωμάτια και διαμερίσματα, ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα επιστρέφουν καθημερινά στις μακροχρόνιες μισθώσεις με τιμές εξευτελιστικές για να βγάλουν τα δάνεια οριακά. Εστιατόρια ήδη έχουν κατεβάσει ρολά. Πρακτορεία και τουριστικοί μεσάζοντες εξαφανίζονται . Θα πείτε μα πως θα συμβεί αυτό το ντόμινο με μια χρονιά μόνο που χάθηκαν τα έσοδα. Η απάντηση είναι απλή. Πρώτον οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν δανεισμό και τις πήρε από κάτω ο κυματισμός. Δεύτερον πολλές ακυρώσεις με προκαταβολές μετατράπηκαν σε voucher. Που σημαίνει ότι μπορεί του χρόνου να έχουν πληρότητα για μεγάλο διάστημα ξενοδοχεία και βίλες, αλλά όχι έσοδα για όλες τις μέρες.
Επίσης οι tour operators που όσοι δεν χρεοκόπησαν είναι ετοιμόρροποι σπεύδουν από τώρα και μειώνουν τις τιμές για του χρόνου. Ουσιαστικά μετακυλήουν το μεγάλο μέρος της χασούρας στους ξενοδόχους και ιδιοκτήτες καταλυμάτων. Υπογράφουν για το 2021 με μειώσεις έως και 40% κάτω του 2019. Και οι ιδιοκτήτες συμφωνούν για να πάρουν μια προκαταβολή για να βγάλουν το χειμώνα. Είναι μια μεγάλη στρέβλωση της αγοράς που θα διατηρήσει για καιρό το φαύλο κύκλο των ελλειμμάτων των τουριστικών επιχειρήσεων με αποτέλεσμα τα δάνεια να κοκκινίζουν το ένα μετά το άλλο.
Όσοι δεν ασχολούνται άμεσα οι έμμεσα με τον τουρισμό, αυτό το αντιμετωπίζουν με ελαφρά την καρδία λέγοντας χάσαμε όλοι χάσανε και αυτοί. Η πραγματικότητα είναι ότι δεν χάσαμε όλοι. Οι δημόσιοι υπάλληλοι στον στενό και ευρύτερο δημόσιο τομέα δεν έχασαν τίποτε. Άσε που αναγκαστικά περιόρισαν την κατανάλωση και βρέθηκαν με αύξηση καταθέσεων τους στην τράπεζα. Προς θεού δεν λέω ότι είναι πλούσιοι οι άνθρωποι, αλλά ζουν αξιοπρεπώς με σταθερότητα και ασφάλεια όπως συνέβη για τους ίδιους τα χρόνια των μνημονίων. Θέλουν να ξεχνούν ότι τα κρατικά ταμεία για μισθούς του δημοσίου και συντήξεις γεμίζουν από έξι βασικούς – ναι μόνο τόσοι είναι – πυλώνες της ελληνικής οικονομίας που έμειναν όρθιες από το 2010 και μετά. Ναυτιλία, μέταλλα, τουρισμός, ελληνική φαρμακοβιομηχανία, αγροτική παραγωγή και μεταφορές. Και τώρα ο ένας από αυτούς τους πυλώνες που τον αποκαλούσαμε βαριά βιομηχανία και έφερνε επίσημα 25 δις στη χώρα και ανεπίσημα 42 με τις παράπλευρες δράσεις, τσακίστηκε και οι ‘’επισκευές’’ θα χρειαστούν χρόνο. Δεν φταίει κανείς γι αυτό. Δεν έκανε λάθος ούτε η κυβέρνηση ούτε οι επαγγελματίες έκαναν κάποιο λάθος. Είναι μια παγκόσμια συμφορά. Έχουν χαθεί μέχρι τώρα 320 δις από το τουριστικό προϊόν και 110 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους.
Μην ξεγελιέστε με τα θέρετρα που ήταν γεμάτα τον Αύγουστο. Ιδιαίτερα στις περιοχές που είχε πρόσβαση κάποιος με αυτοκίνητο ή τις Κυκλάδες που πήγαν οι νέοι. Αυτές οι περιοχές γέμισαν για 45 μέρες με Έλληνες , οι οποίοι άδραξαν την ευκαιρία ευτυχώς. Βρήκαν χαμηλές τιμές μέσα στο 15αυγουστο σε μέρη που αλλά χρόνια ήταν αδύνατο να προσεγγίσουν. Έζησαν τον μύθο τους και οι ντόπιοι φέτος . Ευτυχως γιατί και εκείνοι πέρασαν καλά, αλλά αιμοδότησαν ξενώνες και ταβέρνες για να βγει ο χειμώνας. Ιδιαίτερα για τις οικογενειακές επιχειρήσεις που δεν είχαν έξοδα προσωπικού αυτό ήταν βάλσαμο. Μάζεψαν 15 έως 25 χιλιάδες σε ενάμισι που ήταν για αυτούς το φιλί της ζωής.
Για την εθνική οικονομία όμως αυτό δεν λέει πολλά γιαπί φρέσκο χρήμα από το εξωτερικό δεν μπήκε ανακυκλώσαμε για λίγες εβδομάδες τα δικά μας χρήματα.
Πάντως αν στις προτεραιότητες της κυβέρνησης με το νέο αναπτυξιακό σχέδιο που εκπονεί εξακολουθεί -όπως θα έπρεπε – η ναυαρχίδα της οικονομίας να είναι ο τουρισμός, τους μήνες που έρχονται δεν πρέπει να τον αφήσει στην τύχη του. Μια άμεση δράση είναι να δοθούν επιδοτήσεις από το ΕΣΠΑ και Χαμηλότοκα δάνεια για αναβάθμιση των καταλυμάτων. Δεν χρειαζόμαστε το 2023 που θα επιστρέψουμε στην κανονικότητα περισσότερους τουρίστες από αυτούς που ήρθαν το 2019 άλλωστε στα νησιά δεν έχουμε υποδομές για πιο πολύ κόσμο. Χρειαζόμαστε πιο εύπορους που να ξοδεύουν περισσότερα. Η Ελλάδα έχει το φυσικό πλούτο και την φήμη να γίνει Σαν Ρέμο ,Νίκαια και Λίμνη Κόμο. Τώρα είναι η ευκαιρία να γίνει το άλμα αφού η κρίση γεννά ευκαιρίες για όσους σκέφτονται.