ΠΟΙΑ ΣΧΕΣΗ έχει η Ελλάδα με την Ιταλία; Όποια έχει και ο φάντης με το ρετσινόλαδο. Μεγαλοπιανόμαστε συχνά και δεν έχουμε ιδέα για τις δυνατότητες της γειτονικής χώρας. Για να συναντήσεις τo «ούνα φάτσα, ούνα ράτσα» πρέπει να κατέβεις χαμηλά – πολύ χαμηλά στον Νότο.
Πολλοί στην Αθήνα, κυρίως οι οικονομολόγοι, ανησυχούν υπερβολικά για την Ιταλία μήπως έχει τη δική μας κακή τύχη και μας συμπαρασύρει σε νέα δίνη. Δίκιο έχουν. Η πρόβλεψη πως ίσως δεν καταφέρουμε να βγούμε στις αγορές τους επόμενους μήνες, είναι βάσιμη. Αυτό το καλοκαίρι θα είναι το πιο θερμό για τον Νότο. Η Ιταλία και η Ισπανία θα περάσουν δύσκολα. Μην ξεχνάμε, ωστόσο, πως ό,τι και αν συμβεί στη Ρώμη, καλό η κακό, θα έχει να κάνει με το κεντρικό οικοδόμημα του ευρώ. Εδώ σε εμάς θα φτάσουν με ορμή τα απόνερα. Έχουμε φάει τόσες δικές μας μπόρες που δεν μας χρειάζεται μια εισαγόμενη νέα κρίση. Η διαπραγμάτευση με ισχυρούς παίχτες του νομίσματος της περίεργης νέας ιταλικής κυβέρνησης θα αρχίσει αμέσως. Και χωρίς αμφιβολία στον πρώτο γύρο θα χάσει το παιχνίδι η Ιταλία. Θα σπάσει τα μούτρα της και στο Βερολίνο και στο Παρίσι. Μόλις τελειώσει αυτή η περιπέτεια, όμως, που δεν θα κρατήσει λίγο, ακόμη και οι πιο σκληροί του ευρωπαϊκού ιερατείου θα σκεφτούν αλλιώς. Θα δουν από την αρχή την αρχιτεκτονική του ευρώ, καθώς θα έχουν εμπεδώσει, μετά τη νίκη τους με τους λαϊκιστές, ότι δεν μπορούμε όλοι να γίνουμε Γερμανοί.
Μόνο που οι αλλαγές προς το καλύτερο δεν γίνονται με εκβιασμούς και τσαμπουκάδες.
Οι σοβαροί της Ευρώπης γνωρίζουν ότι η κρίση της Ιταλίας είναι κυρίως δημιούργημα της ίδιας, αλλά όχι μόνο. Συνέβαλαν καθοριστικά οι αδυναμίες και οι ανεπάρκειες της ευρωζώνης. Ο πολύ χαμηλός μέσος πληθωρισμός επέβαλε υφεσιακή προσαρμογή. Η αδύναμη ζήτηση δεν ευνοούσε την ανάκαμψη μέσω εξαγωγών. Τα εργαλεία που χρειάζεται η Ιταλία για να αποκτήσει ασπίδα προστασίας, όπως προϋπολογισμός ευρωζώνης, ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων, κοινή έκδοση ομολόγου, βρίσκονται στο τραπέζι της συζήτησης εδώ και καιρό. Όμως, η συγκρουσιακή τροχιά της Ιταλίας αποδυναμώνει ακόμα περισσότερο την πιθανότητα δραστικών μεταρρυθμίσεων αυτή την ώρα. Δεν μπορείς να επιτύχεις αλληλεγγύη, επιμερισμό και αμοιβαιοποίηση των κινδύνων εάν απειλείς να τιναχτείς στον αέρα παίρνοντας και τους άλλους μαζί σου. Αυτό εμείς το μάθαμε καλά το 2015. Και πληρώσαμε ακριβά τα… δίδακτρα.
ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ να έχουμε στον νου μας ότι η άρχουσα τάξη της Ιταλίας δεν είναι παίξε-γέλασε. Θα οδηγήσει με μαεστρικές κινήσεις τη μεγάλη χώρα σε συμβιβασμό με τη Γερμανία. Αυτό θα γίνει αργά και μεθοδικά και αφού πρώτα το πολιτικό σύστημα και η κοινωνία περάσουν από 40 κύματα. Κάθε φορά που εμείς θα επιχειρούμε να ερμηνεύουμε νίκες και ήττες της Ρώμης με ελληνικούς όρους, θα κάνουμε λάθος. Πρώτον γιατί στην Ιταλία υπάρχει πολύς πλούτος. Πλούτος αιώνων, που οι κατέχοντες δεν θα επιτρέψουν να απειληθεί.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ εξαιτίας του πολυτάραχου παρελθόντος με εμφύλιους, αντιπαλότητες, αναγκαστικής συνύπαρξης αιώνων, οι Ιταλοί έχουν ενσωματώσει καλά το πνεύμα του συμβιβασμού στη θεσμική τους συμπεριφορά. Μέχρι και οι κομμουνιστές εκεί, όταν υπήρχαν ακόμα, επινόησαν τον όρο «ιστορικός συμβιβασμός», ακριβώς για να συνεχίσουν να υπάρχουν.
Γι’ αυτό είναι σχεδόν απίθανο το σενάριο της πλήρους ρήξης, μιας τελικής έκπτωσης της Ιταλίας από το ευρώ, με ανυπολόγιστο κόστος για την Ευρώπη, την περιφέρεια, αλλά κυρίως την Ιταλία. Ορισμένοι θεωρούν ότι οι λαϊκιστές δεν θα φοβηθούν μια χρηματοπιστωτική κρίση, γιατί τελικός τους στόχος παραμένει η έξοδος από το ευρώ. Απίθανο να συμβεί. Θυμηθείτε τον Βαρουφάκη. Ακόμα και οι αντι-ευρώ ψηφοφόροι δεν είναι έτοιμοι να δεχθούν την εξαέρωση των καταθέσεών τους, την κρατική χρεοκοπία και τις μαζικές πτωχεύσεις επιχειρήσεων, την κατάρρευση τραπεζών και ταμείων, τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, την ανεργία και την ύφεση που θα ακολουθούσαν…
ΤΑ ΟΣΑ συνέβησαν στην Ιταλία την τελευταία εβδομάδα αποτελούν μοναδικό μάθημα πολιτικών ελιγμών από μια μεγάλη δημοκρατία, για να αποφύγει τα βράχια που ήταν αναπόφευκτα αν ο πρόεδρος Ματαρέλα δεν ακροβατούσε. Δεν είναι ούτε υπάλληλος των Βρυξελλών, όπως τον είπαν, ούτε αντιδημοκράτης που επιχείρησε να παραχαράξει τη λαϊκή εντολή. Αντίθετα, έχει πληρώσει φόρο αίματος η οικογένειά του με την πίστη της στους θεσμούς. Τον αδελφό του τον σκότωσε η μαφία.
Αντεξε την πίεση και βρήκε τον τρόπο να αναγκάσει τους νεόφερτους στην πρώτη γραμμή της προτίμησης του λαού να δεχθούν ότι για να κυβερνήσουν θα πρέπει πρώτα να σεβαστούν τη θέση της Ιταλίας στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και μάλιστα τον ρόλο της ως πρωταγωνίστρια στην εξέλιξή τους.
Η πρώτη μάχη για τους λαϊκιστές χάθηκε πριν ακόμη ορκιστεί η κυβέρνησή τους. Η περίοδος που ακολουθεί θα είναι κρίσιμη, καθώς θα γραφτεί ένα κρίσιμο κεφάλαιο για την πορεία της Ενωμένης Ευρώπης. Όπως είπαμε, η Ιταλία δεν είναι Ελλάδα και μπορεί μέσα από τους συμβιβασμούς να επιβάλλει τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο ενιαίο νόμισμα.
To άρθρο του Γ. Πολίτη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Realnews την Κυριακή, 10 Ιουνίου 2018.