Η ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ενός γεγονότος που συγκλόνισε την κοινή γνώμη γίνεται πάντα σε νεκρό χρόνο. Τώρα που πέρασαν 12 ημέρες από τη συζήτηση στη Βουλή για τη Novartis και κατακάθισε ο πρώτος κουρνιαχτός, είναι η στιγμή να γίνουν οι δεύτερες σκέψεις. Υπάρχει μια μεγάλη αλήθεια στην οποία αξίζει τον κόπο να σταθούμε, για να κάνουμε την ανθρώπινη ανάγνωση αυτού που συμβαίνει.
Παρακολουθούσα μέσα από την αίθουσα της Ολομέλειας τα πρόσωπα των βουλευτών όλων των παρατάξεων, την ώρα που ήταν στο βήμα οι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση. Σχεδόν όλοι -με ελάχιστες εξαιρέσεις -ήταν σφιγμένοι και σκυθρωποί. Είναι ανθρώπινο να αισθάνεσαι δύσκολα, όταν βλέπεις πρόσωπα που μέχρι χθες απολάμβαναν σεβασμό για τη διαδρομή τους στη δημόσια ζωή, να προσπαθούν να πείσουν ότι είναι αθώοι. Η προβολή που γίνεται είναι αυτόματη .Ο καθένας από όλους όσοι κάθονται στα υπουργικά και βουλευτικά έδρανα σκέφτεται ότι με μεγάλη ευκολία και ανά πάσα στιγμή μπορεί να βρεθεί στην ίδια θέση. Γιατί, χωρίς αμφιβολία, μόλις αλλάξουν οι καιροί και προκύψει νέα πλειοψηφία, θα ξαναδούμε περισσότερες από μία φορές αυτό το θλιβερό έργο με άλλους πρωταγωνιστές.
ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΑΝ τους βουλευτές τα δάκρυα του Παναγιώτη Πικραμμένου, ενός ανθρώπου που επί 40 χρόνια βρίσκεται στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας, με πορεία χωρίς ψεγάδια στο δικαστικό σώμα. Μούδιασαν με την τρεμάμενη φωνή του Γιώργου Κουτρουμάνη, καθώς έβλεπαν μπροστά τους έναν άνθρωπο σεμνό και ταπεινό να φωνάζει για την αθωότητά του. Είναι ελάχιστοι αυτοί που ασχολούνται με τα κοινά και δεν έχουν σηκώσει το ακουστικό του τηλεφώνου για να τους λύσει τις απορίες, κάθε φορά που έρχεται στο προσκήνιο το θέμα των συντάξεων. Κανείς δεν είχε φανταστεί ότι ο βαθύς γνώστης του ασφαλιστικού κάποια στιγμή στη ζωή του θα βρισκόταν σε αυτή τη θέση.
Το πιο ηχηρό καμπανάκι, όμως, για τους πολιτικούς που έχουν οικογένειες χτύπησε την επόμενη ημέρα, όταν η κόρη του ανώτατου δικαστή και πρωθυπουργού 5 εβδομάδων αισθάνθηκε την ανάγκη από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης να δηλώσει ότι είναι περήφανη για τον πατέρα της. Οσοι είναι γονείς, καταλαβαίνουν καλά τι θα πει να σε βλέπουν τα παιδιά σου κρεμασμένο στα μανταλάκια.
Η εικόνα του πρώην προέδρου του Συμβουλίου της Επικράτειας σόκαρε και πολλούς δικαστικούς λειτουργούς, καθώς για πρώτη φορά έβλεπαν έναν δικό τους άνθρωπο, που πάντα ήταν στην απέναντι πλευρά του λόφου, στη θέση που ακούν τους άλλους να απολογούνται, να λέει συγκινημένος ότι δεν έχει καμία σχέση με αυτά που του καταλογίζουν. Ενας συνταξιούχος υψηλόβαθμος δικαστικός λειτουργός μού είπε την επομένη: «Θυμόσαστε αυτά που έλεγα εδώ και έναν χρόνο; Εμείς οι δικαστικοί λειτουργοί, επειδή σπάνια έως ποτέ έχουμε βρεθεί σε θέση κατηγορουμένου, δυσκολευόμαστε να κατανοήσουμε την ψυχική ένταση που αισθάνεται ένας άνθρωπος όταν έρχεται αντιμέτωπος με ένα σκληρό κατηγορητήριο. Γι’ αυτό πρέπει να απαγγέλλουμε τις κατηγορίες με φειδώ και βαθιά περίσκεψη και να μην υποκύπτουμε στην ευκολία να στέλνουμε όλες τις υποθέσεις στο ακροατήριο».
ΘΥΜΗΘΗΚΑ ότι σε εκείνη τη συζήτηση -ήταν στο περιθώριο ενός συνεδρίου – ένας έμπειρος νομικός επέμενε ότι μεγάλη ευθύνη για τον διασυρμό των προσώπων στην προδικασία έχουν οι δικηγόροι που μοιράζουν επιλεκτικά στοιχεία της δικογραφίας και οι δημοσιογράφοι οι οποίοι συχνά αναδεικνύουν τις κατηγορίες ως να πρόκειται για δικαστικές αποφάσεις. Ετσι παραδίδουν βορά στην κοινωνία πρόσωπα που βρέθηκαν από συγκυρία στα δίχτυα μιας έρευνας. Και όταν χρόνια αργότερα έρχεται η αθώωση, κανείς δεν θυμάται ότι αυτοί άνθρωποι δεν είχαν καμία σχέση με την υπόθεση: «Κάνετε τη δίωξη πρωτοσέλιδο και την αθώωση μονόστηλο στις πίσω σελίδες», μου έλεγε επίμονα. Αυτή τη φορά, όμως, την ευθύνη για τον διασυρμό προσώπων δεν την είχαν οι δημοσιογράφοι, ούτε οι δικηγόροι, αλλά το πολιτικό σύστημα έτσι όπως λειτουργεί.
Η ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ του σκανδάλου Novartis και όλων των παρόμοιων υποθέσεων είναι αναγκαία. Υπάρχουν, όμως, πολλοί τρόποι για να βρεθεί η αλήθεια. Σε ένα κράτος δικαίου, οι ασφαλιστικές δικλείδες πρέπει να λειτουργούν αυτόματα, ώστε να προστατεύονται οι εμπλεκόμενοι μέχρι να αποφανθεί το δικαστήριο ότι είναι ένοχοι. Είτε η υπόθεση αφορά απλούς πολίτες, είτε πολιτικούς, είτε επώνυμους που συγκεντρώνουν τους προβολείς της δημοσιότητας, τα στοιχεία της δικογραφίας δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνονται φύλλο και φτερό προκαταβολικά. Γιατί αυτό που στο τέλος θα προκύψει στο ακροατήριο μπορεί να μην έχει καμία απολύτως σχέση με αυτό που φαίνεται στην προδικασία.
Ο ΝΟΜΟΣ περί ευθύνης υπουργών, που δημιουργήθηκε για να προστατεύει τους πολιτικούς, εξελίχθηκε σε μπούμερανγκ εναντίον τους. Γιατί μπορεί να διασφαλίζει τη σύντομη παραγραφή σοβαρών αδικημάτων, όμως όταν η υπόθεση φτάσει στη Βουλή για συζήτηση, τσουβαλιάζονται αθώοι και ένοχοι και διασύρονται όλοι μαζί, με ίδιο τρόπο, στην κοινή γνώμη, που είναι έτοιμη να πιστέψει τα χειρότερα. Πρέπει να τελειώνουμε με αυτόν τον παραλογισμό το συντομότερο και οι πολιτικοί να δικάζονται σε συνθήκες αξιοπρέπειας από το φυσικό τους δικαστή. Και όταν εκείνος αποφανθεί τελεσίδικα για την ενοχή τους, τότε είναι η ώρα της κριτικής και του… καφενείου. Η προκαταβολική σπίλωση είναι άδικη και βαθιά ανήθικη πράξη. Το 1989 δεν έγινε μάθημα σε κανέναν, γι’ αυτό αλίμονο στους αθώους.
To άρθρο του Γ. Πολίτη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Realnews την Κυριακή, 4 Μαρτίου 2018.