Ραγδαίες εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που απομακρύνουν τον κίνδυνο πολεμικής σύρραξης στο Αιγαίο προέκυψαν αιφνιδιαστικά χθες στη Μαδρίτη.
ΜΕ ΤΗ μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών, Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν στο εξής να λύνουν τις διαφορές τους με ειρηνικά μέσα χωρίς «χρήση ή απειλή βίας».
Οι κ.κ. Κ. Σημίτης και Σ. Ντεμιρέλ συναντήθηκαν χθες το απόγευμα στη Μαδρίτη και παρουσία των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών δεσμεύθηκαν σε έξι αρχές οι οποίες θα διέπουν τις διμερείς σχέσεις Αθηνών – Άγκυρας. Διπλωματικοί κύκλοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης χαρακτήριζαν τη συμφωνία «νέο Νταβός».
Ελλάδα και Τουρκία συμφώνησαν ότι θα σέβονται τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και των Διεθνών Συνθηκών. Θα σέβονται τα ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα και θα αποφύγουν μονομερείς ενέργειες ώστε να αποτραπούν συγκρούσεις οι οποίες θα οφείλονται σε παρεξήγηση.
«ΜΗ ΕΠΙΘΕΣΗ»
Ο Πρωθυπουργός χαρακτήρισε τις δεσμεύσεις αυτές «σύμφωνο φιλίας και συνεργασίας» το οποίο ουσιαστικά «αποτελεί σύμφωνο μη επίθεσης». Και όταν ρωτήθηκε εάν «αυτή η συμφωνία άρει το κάζους μπέλι», απάντησε με έμφαση «όχι μόνο άρει το κάζους μπέλι, είναι και κάτι περισσότερο».
Ο κ. Κ. Σημίτης τόνισε επίσης ότι δεν υπήρξε καμία συζήτηση με τους Τούρκους για τα 12 μίλια και ότι η Ελλάδα διατηρεί πάντα το δικαίωμά της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα, ενώ πρόσθεσε ότι το θέμα αυτό δεν είναι διμερές αλλά διεθνές.
Στο σημείο αυτό παρενέβη ο κ. Θ. Πάγκαλος ο οποίος τόνισε με έμφαση ότι η φράση της κοινής δήλωσης που μιλάει για αποφυγή «μονομερών ενεργειών» σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αναφέρεται στα 12 μίλια γιατί, όπως εξήγησε, «το θέμα αυτό δεν είναι μονομερής ενέργεια. Και αυτό γιατί η εφαρμογή μιας ευρύτερης αιγιαλίτιδας ζώνης ειδικά σε περιοχές όπως η Ελλάδα γίνεται πάντα σε συνεννόηση με διεθνείς οργανισμούς και με μεγάλες χώρες που έχουν ναυτιλιακά συμφέροντα στην περιοχή». Αλλά και ο κ. Γ. Κρανιδιώτης, σε κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχε με δημοσιογράφους αμέσως μετά τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού, είπε ότι από νωρίς χθες το πρωί είχε γνωστοποιήσει στους Αμερικανούς μεσολαβητές ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να συζητήσει τα 12 μίλια.
«ΗΤΑΝ ΕΤΟΙΜΑ»
Το κείμενο που δόθηκε στη δημοσιότητα είχε πολλούς συντάκτες. Το αρχικό πλαίσιο δόθηκε από την Αμερικανίδα υπουργό Εξωτερικών κ. Μαντλίν Ολμπράιτ και στη συνέχεια υπήρξαν αλλαγές, προσθήκες και διορθώσεις από τους υφυπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών κ.κ. Κρανιδιώτη και Οϊμέν. Έτσι το απόγευμα η συνάντηση κορυφής των κ.κ. Κ. Σημίτη και Σ. Ντεμιρέλ κράτησε μόνο 20 λεπτά αφού όλα ήταν έτοιμα εκ των προτέρων.
Για να καταλήξουν οι δύο πλευρές σε αυτήν την τελική συμφωνία προηγήθηκε μαραθώνιος διαβουλεύσεων ο οποίος ξεκίνησε από το βράδυ της Δευτέρας.
Αρχικά συναντήθηκε ο Αμερικανός μεσολαβητής κ. Τζον Χόλμπρουκ με τον κ. Γιάννο Κρανιδιώτη. Στη συνέχεια ο κ. Χόλμπρουκ με τον κ. Οϊμέν. Αμέσως μετά υπήρξε συνάντηση του κ. Θ. Πάγκαλου με τον Τούρκο ομόλογό του κ. Ισμαήλ Τζεμ, παρουσία της κ. Ολμπράιτ. Οι επαφές αυτές κορυφώθηκαν με τη συνάντηση Σημίτη – Ντεμιρέλ. Στη συνάντηση κορυφής συμμετείχαν από ελληνικής πλευράς οι κ.κ. Θ. Πάγκαλος, Δ. Ρέππας, Γ. Κρανιδιώτης και ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού κ. Ν. Θέμελης.
Διπλωματικές πηγές μιλούσαν χθες το βράδυ στη Μαδρίτη για διαφωνίες μεταξύ των Τούρκων αξιωματούχων σε επί μέρους θέματα της συμφωνίας. Γεγονός που προκάλεσε την έντονη αντίδραση της κ. Ολμπράιτ η οποία πίεσε την τουρκική πλευρά.
ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ
Πάντως χθες το βράδυ η τουρκική ηγεσία εμφανίστηκε ιδιαίτερα ικανοποιημένη. Οι εκπρόσωποι της τουρκικής κυβέρνησης έδωσαν στους δημοσιογράφους της χώρας τους την ίδια εικόνα για τη συμφωνία με εκείνη που έδωσε ο κ. Κ. Σημίτης.
Σε ανεπίσημη ενημέρωση οι Τούρκοι αξιωματούχοι ζήτησαν από τους απεσταλμένους των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης να βοηθήσουν με τις ανταποκρίσεις τους την προσπάθεια για προσέγγιση των δύο χωρών και να αποφύγουν τις υπερβολές σε ό,τι αφορά «το τι έδωσε και το τι πήρε η κάθε χώρα».
Αισιόδοξη για τις περαιτέρω εξελίξεις εμφανίστηκε τόσο η αμερικανική πλευρά με δηλώσεις της κ. Ολμπράιτ όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση με δηλώσεις της λουξεμβουργιανής προεδρίας.
Η κ. Ολμπράιτ επισήμανε ότι η αμερικανική διαμεσολάβηση ήταν επιτυχής αφού κατάφερε να συμφωνήσουν οι δύο πλευρές σε ένα κείμενο έξι σημείων. Σύμφωνα με αμερικανικές πηγές οι Ηνωμένες Πολιτείες στόχευαν να πετύχουν τη συμφωνία σε ένα γενικό πλαίσιο αρχών και όχι να δοθεί έμφαση στις επιμέρους διαφορές (στρατηγεία, 12 μίλια, παραβιάσεις εναέριου χώρου, Κυπριακό) για τις οποίες πιστεύουν ότι μπορεί να αντιμετωπιστούν αργότερα.
ΟΧΙ ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ
Αλλά και ο κ. Κ. Σημίτης στη συνέντευξη Τύπου διευκρίνισε, για να μην υπάρξουν όπως είπε παρανοήσεις, ότι δεν συζητήθηκαν άλλα θέματα πέραν αυτών που αναφέρονται στο κοινό ανακοινωθέν. Πρόσθεσε, ακόμη, ότι η συμφωνία αυτή δεν αφορά ούτε το Κυπριακό ούτε το ξεπάγωμα από την Ελλάδα των κοινοτικών κονδυλίων προς την Τουρκία.
Ο προεδρεύων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ. Γιούνκερ αφού εξέφρασε την ικανοποίησή του δεν απέκλεισε να υπάρξουν εξελίξεις στη λειτουργία της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων των δύο χωρών που είχε συσταθεί επί ολλανδικής προεδρίας. Ο κ. Κ. Σημίτης πάντως είπε ότι η Επιτροπή θα συνεχίσει κανονικά το έργο της.
ΤΟ ΠΛΗΡΕΣ κείμενο του ανακοινωθέντος, που εκδόθηκε μετά τη συνάντηση των κ.κ. Σημίτη και Ντεμιρέλ, έχει ως εξής:
«Ο κ. Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας και ο κ. Κώστας Σημίτης, Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας, συναντήθηκαν την 8η Ιουλίου με την ευκαιρία της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη. Σημείωσαν με ικανοποίηση τη σύγκλιση απόψεων, που επετεύχθη μεταξύ του υπουργού Εξωτερικών κ. Θεόδωρου Πάγκαλου και του υπουργού Εξωτερικών κ. Ισμαήλ Τζεμ, κατά τη συνάντηση την οποία προσκάλεσε η υπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών κ. Ολμπράιτ. Και οι δύο χώρες θα αναλάβουν προσπάθεια να προωθήσουν διμερείς σχέσεις, που θα βασίζονται σε:
1 Αμοιβαία δέσμευση για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη συνεχή ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας,
2 Σεβασμό της κυριαρχίας της κάθε χώρας,
3 Σεβασμό των Αρχών του Διεθνούς Δικαίου και των Διεθνών Συνθηκών,
4 Σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο, τα οποία έχουν μεγάλη σημασία για την ασφάλεια και την εθνική κυριαρχία τους.
5 Δέσμευση αποφυγής μονομερών ενεργειών στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και της επιθυμίας ώστε να αποτραπούν συγκρούσεις οφειλόμενες σε παρεξήγηση, και
6 Δέσμευση διευθέτησης των διαφορών τους με ειρηνικά μέσα, στη βάση αμοιβαίας συναίνεσης και χωρίς τη χρήση βίας ή την απειλή βίας».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ “