Τα χαρακτηριστικά της γκρίζας, μεταβατικής εποχής στα ερείπια του άλλοτε κραταιού δικομματισμού της αντιπολίτευσης
του Παύλου Τσίμα
Τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης – όσοι τα έζησαν το θυμούνται – τα κόμματα φορούσαν το φωτοστέφανο του ήρωα της δημοκρατίας. Είχαν κύρος, γοητεία, ενέπνεαν συμμετοχή, αφοσίωση, στράτευση. Κι έπειτα, στις αρχές της δεύτερης μεταπολιτευτικής δεκαετίας, κάτι ήταν φανερό ότι άρχιζε να αλλάζει. Τα κόμματα δεν ήταν πια «η δημοκρατία που αυτο-οργανώνεται». Μετατρέπονταν σε «εταιρείες», σύμφωνα με την προφητική διατύπωση του Ενρίκο Μπερλινγκουέρ. Εταιρείες που οργανώνουν τη διεκδίκηση και τη διαχείριση της εξουσίας και διανέμουν μέρισμα στους μετόχους. Δίχως ηθικό κύρος, δίχως παραγωγή ιδεών.
Τα πρώτα σημάδια μιας «απομάγευσης» φάνηκαν τη δεκαετία του 1990. Στις ευρωεκλογές του 1994, τα δύο κόμματα εξουσίας συγκέντρωσαν αθροιστικά 70% – ποσοστό πρωτοφανώς χαμηλό με τα μέτρα της εποχής. Και στις δημοτικές εκλογές εκείνης της δεκαετίας παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το φαινόμενο των «ανταρτών», των υποψηφίων, δηλαδή, που κατέβαιναν κόντρα στην κομματική γραμμή και, αντί να καταποντιστούν όπως όλοι περίμεναν, κέρδιζαν σημαντικά ποσοστά ψήφων.
Το πολιτικό σκηνικό κατάφερνε, ωστόσο, να απορροφά τις αμφισβητήσεις και να επιβεβαιώνεται ξανά στις εθνικές εκλογές. Αλλά μεταξύ των μεγάλων κομμάτων και του εκλογικού σώματος ήταν πια ένας γάμος δίχως έρωτα, από συμφέρον. Τα κόμματα επιβεβαίωναν την εκλογική ισχύ τους στον βαθμό που μπορούσαν να υπόσχονται την ικανοποίηση του αιτήματος για ένα όλο και μεγαλύτερο μερτικό συμμετοχής στο καταναλωτικό όνειρο. Στον βαθμό που μπορούσαν να βεβαιώνουν μια όλο και πιο απαιτητική πελατεία πως «λεφτά υπάρχουν» και θα μοιραστούν. Κι έπειτα ήρθε η κρίση. Το σκηνικό γκρεμίστηκε. Τα κόμματα, κομμάτια και θρύψαλα.
Ο μεγάλος σεισμός των δίδυμων εκλογών του 2012 επιβεβαίωσε το τέλος της εποχής. Αλλά δεν έβαλε τίποτε στη θέση της. Αρχιζε μια βασανιστική, μεταβατική εποχή – «εποχή των τεράτων». Περιμέναμε, λοιπόν, αυτές τις τριπλές κάλπες του 2014, για να δούμε αν το αποτέλεσμά τους θα ήταν μια πυξίδα για το πολιτικό μας μέλλον. Αν η τραυματισμένη αντιπροσώπευση θα είχε αρχίσει να αποκαθίσταται και ένα νέο πολιτικό σκηνικό να παίρνει σχήμα.
Τα αποτελέσματα της περασμένης Κυριακής μάλλον διαψεύδουν την προσδοκία. Οι δημοτικοί και περιφερειακοί άρχοντες, για να επανεκλεγούν, έπρεπε να σβήσουν το πολιτικό χρώμα δίπλα στο όνομά τους και να υψώσουν λευκή σημαία κομματικής ουδετερότητας. Και όσοι έφεραν το κομματικό χρίσμα, ως φορτίο στις πλάτες τους, βούλιαξαν κάτω από το ασήκωτο βάρος του. Σημάδι πως το τραύμα δεν έχει ακόμη επουλωθεί.
Τα οριστικά συμπεράσματα, βέβαια, θα εξαχθούν το βράδυ αυτής της Κυριακής, όταν τα κόμματα θα μετρηθούν δίχως την παρεμβολή τοπικών φίλτρων. Μα κάποια σημάδια είναι ήδη φανερά.
Οσοι πίστευαν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα προσωρινό σχήμα, ένα «κόμμα των αγανακτισμένων», όπου μετακόμισαν προσωρινά οι θυμωμένοι ψηφοφόροι του ΠαΣοΚ, μέχρι να επιστρέψουν στο σπίτι, είναι φανερό πως είχαν λάθος. Μα και όσοι, στον ίδιο τον ΣΥΡΙΖΑ, πίστεψαν στο σενάριο της εφόδου, σ’ ένα αντιμνημονιακό «ριμέικ» του 1981, που θα δημιουργούσε πλειοψηφικό ρεύμα κατάληψης της εξουσίας και το υπηρέτησαν με έναν πολωμένο, εμφυλιοπολεμικό λόγο και έναν πολυσυλλεκτικό λαϊκισμό, είναι το ίδιο φανερό ότι δεν έβλεπαν πέρα από τη μύτη τους.
Ο «μικρός δικομματισμός» ΝΔ – ΣΥΡΙΖΑ, που υποτίθεται ότι θα έπαιρνε τη θέση του θηριώδους παλαιού δικομματισμού ΝΔ – ΠαΣοΚ, μάλλον είναι καταδικασμένος να μείνει «μικρός», αδύναμος να περιλάβει ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού σώματος που επιμένει να αναζητά, στο σκοτάδι, άλλες πολιτικές πατρίδες.
Οσο για τη Χρυσή Αυγή, έγινε φανερό ότι απειλεί να συστηματοποιήσει σε ριζοσπαστική, νεοναζιστική εκδοχή την ακροδεξιά παράδοση και να δημιουργήσει ρίζες σε γειτονιές της Αττικής. Τα σημάδια θα έπρεπε να είχαν σημάνει, από καιρό, δημοκρατικό συναγερμό. Δεν συνέβη. Μοναχικές ήταν οι αντιδράσεις – όπως του Γιώργου Καμίνη, προς τιμήν του. Και οι ψηφοθηρικές αλληλοκατηγορίες και οι άμεσες ή έμμεσες ασκήσεις γοητείας προς το ακροατήριο των νεοναζί, αυτών των ημερών, μεταξύ των δύο γύρων, επιβεβαιώνουν πόσο ελαφρείς, επικίνδυνα ελαφρείς είναι κάποιοι εκ των πρωταγωνιστών αυτής της γκρίζας μεταβατικής εποχής, που δεν λέει να ξημερώσει την επόμενη ημέρα της.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
http://www.tanea.gr/opinions/all-opinions/article/5123622/h-epomenh-hmera/