του Ηλία Κανέλλη
Σε μια κοινωνία όπως η ελληνική, που χιούμορ θεωρούμε τα αστεία του Λαζόπουλου με τις γριές και το κατά λάθος σλάπστικ της τηλεόρασης που προβάλλει η «Ραδιο-αρβύλα», πρέπει να είμαστε τυχεροί που υπάρχουν ορισμένες προσωπικότητες της γελοιογραφίας, ξεχωριστές, μακριά από την ευκολία των κλισέ (όπως ο Μητρόπουλος, ο Χαντζόπουλος, ο Πετρουλάκης…). Για μικρή χώρα με μικρή γλώσσα που τη στενεύει η καθημερινότητα, αυτό είναι θαύμα.
Ολα αυτά που εδώ, δυστυχώς, παρά τη λαμπρότητά τους εν τέλει αφορούν μόνο σχετικά μικρό τμήμα του πληθυσμού, δεν ισχύουν εκεί έξω. Σε όλο τον πολιτισμένο κόσμο, το υψηλού επιπέδου χιούμορ, απροσδόκητο και ακατάτακτο, απευθύνεται στο μεγάλο κοινό – που το διεκδικεί διψασμένο. Στην Ιταλία, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στην Ισπανία, τα χιουμοριστικά κόμικς είναι ολόκληρα διδακτορικά. Στη Βρετανία, είναι βαριά η παράδοση του φλεγματικού «Punch». Και στην Αμερική – στην Αμερική υπάρχουν τα πάντα.
Ενα από τα περιοδικά-σύμβολα του αμερικανικού χιούμορ, βέβηλου και ασεβούς, ήταν το «Mad». Το ξεκίνησε ως περιοδικό κόμικς ο Χάρβεϊ Κούρτζμαν, πριν από 62 χρόνια, αλλά όταν το παρέλαβε στα χέρια του ο Αλμπερτ – Αλ – Φελντστάιν, το 1956, ο οποίος πήρε μαζί του νέους σχεδιαστές και κειμενογράφους, το απογείωσε. Το έντυπο χιούμορ στην Αμερική έγινε ασεβές και κακό, χωρίς να χάσει την πνευματικότητά του, το υψηλό επίπεδο και την ανεξαρτησία του. Το περιοδικό, που δημοσίευε παρωδίες κινηματογραφικών ταινιών, τηλεοπτικών σειρών, διαφημίσεων αλλά και των πολιτικών και της εικόνας τους, είχε τεράστια επιτυχία. Τόσο τεράστια που το 1974 πουλούσε 2 εκατομμύρια αντίτυπα τον μήνα.
Σύμβολο της ποπ κουλτούρας, το περιοδικό, εκτός πολλών άλλων, εμφάνιζε σχεδόν σε όλα τα εξώφυλλά του το πρόσωπο ενός χαμογελαστού ανθρωπάκου, του είχαν δώσει και όνομα, Αλφρεντ Ε. Νιούμαν, που στην ουσία ήταν ο περίφημος μέσος πολίτης, στο επίκεντρο της σάτιρας και της κριτικής. Είναι ο βασικός κανόνας του χιούμορ: ξεκινάμε την κατεδάφιση από το δικό μας πρόσωπο. Και συνεχίζουμε.
Ο Αλμπερτ Φελντστάιν, ο εμπνευστής εκείνου του θριάμβου, πέθανε χθες. Ηταν 88 χρόνων και δεν τα βρήκε εύκολα στη ζωή του. Αλλά είχε το χάρισμα: βαθύτατη παιδεία, κέφι, ανεξαρτησία, φρέσκες ιδέες. Πριν πάει στο «Mad», ήδη, είχε εργαστεί ως κειμενογράφος αλλά και ως αρχισυντάκτης στα θρυλικά κόμικς της EC, τις «Ιστορίες από την Κρύπτη», και άλλα, κάνοντας λαϊκό ανάγνωσμα το ιδίωμα του Εντγκαρ Αλαν Πόε. Τι ωραία Αμερική, πόσο επίπεδο είχε (και συνεχίζει να έχει) η λαϊκή κουλτούρα.
Εχω μπροστά μου ένα σχετικά πρόσφατο τεύχος του «Mad». Εξώφυλλο, σε κόκκινο φόντο, είναι η φιγούρα του Αλφρεντ Ε. Νιούμαν με το καπελάκι και τη χαίτη του Τσε Γκεβάρα. Ο τίτλος λέει: «Ζήτω η βλακεία». Εδώ θα μπορούσαν να γίνουν διαδηλώσεις για το εξώφυλλο αυτό.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
http://www.tanea.gr/opinions/all-opinions/article/5114898/to-xioymor-toy-felntstain/