Κρίση = Αποσταθεροποίηση

Η κρίση που βιώνουμε έντονα τα τελευταία χρόνια έχει αποκτήσει διαστάσεις εθνικής συμφοράς και όχι μόνο. Το πώς καταλήξαμε σε αυτήν την κατάσταση, που φλερτάρει επικίνδυνα με τον πάτο, μου θυμίζει το λεγόμενο «πείραμα με τον βάτραχο». Σε αυτό το πείραμα, λοιπόν, επιστήμονες έριξαν έναν βάτραχο σε μία κατσαρόλα με νερό που κόχλαζε. Η απότομη αλλαγή της θερμοκρασίας στο σώμα του βατράχου τον οδήγησε να πεταχτεί αμέσως έξω από την κατσαρόλα. Σε δεύτερη πειραματική συνθήκη, οι επιστήμονες δοκίμασαν να τοποθετήσουν τον βάτραχο στην κατσαρόλα με νερό σε κανονική θερμοκρασία που σταδιακά θερμαινόταν μέχρι το σημείο βρασμού. Ο βάτραχος που δεν κατάλαβε την αργή αλλαγή της θερμοκρασίας κατέληξε να σιγοκαίγεται με αποτέλεσμα να βράσει χωρίς να το καταλάβει.Και πώς συνδέεται αυτό με την κρίση; Την ώρα που σιγοκαιγόμασταν αργά και βασανιστικά στην «ασφάλεια» της καθημερινότητας, η κρίση μας αποτράβηξε από το στέρεο έδαφος αυτού που μέχρι τώρα θεωρούσαμε δεδομένο. Η αποσταθεροποίηση αυτή μας κλόνισε συθέμελα. Σε μία συνθήκη τόσο δύσκολη, δημιουργήθηκε η ανάγκη, συχνά με τρόπο σπασμωδικό να αντιμετωπίσουμε πραγματικότητες που δεν επιλέξαμε. Μετά το σοκ του αιφνίδιου αυτού «τσουρουφλίσματος» αναδύεται ένα ερώτημα υπαρξιακό: «πώς μπορώ να ορίσω την ίδια μου την ζωή;».

Πώς η κρίση πυροδοτεί τον φόβο

Η κρίση ενεργοποιεί τις αρχέγονες αντιλήψεις του ανθρώπου που αφορούν το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Όταν η ίδια η επιβίωση τίθεται υπό καθεστώς αμφισβήτησης, είναι φυσικό να αυξάνεται το αίσθημα του φόβου και της αγωνίας. Όταν όμως η συναισθηματική αβεβαιότητα αγγίξει τα όρια της εμμονής μπαίνει σε μία τροχιά αυτοτροφοδοτούμενου κυκλώματος.
Δημιουργείται, δηλαδή, ένας φαύλος κύκλος αρνητικών συναισθημάτων που έχει ανατομικό υπόβαθρο σε επίπεδο νευρικού και ενδοκρινικού συστήματος.
Συγκεκριμένα, η αμυγδαλή, που είναι ο «εγκέφαλος των συναισθημάτων» μας, πυροδοτεί τον υποθάλαμο και την υπόφυση και τίθεται σε λειτουργία η αντίδραση του στρες στον οργανισμό μας, με αποτέλεσμα την αυξημένη έκκριση κορτιζόλης. Όταν το στρες γίνεται χρόνιο, ακόμα και σε ήπιο βαθμό, μπορεί να υποκλέψει τον ορθολογικό τρόπο σκέψης. Ο φαύλος κύκλος του φόβου και της οργής μπορεί να υπερκεράσει την ορθολογική σκέψη, με αποτέλεσμα να παραχωρήσει την θέση της στον πανικό. (…)

Κρίση: κίνδυνος ή ευκαιρία;

Ο όρος «κρίση» στην κινέζικη γλώσσα, λέγεται ότι αποτελείται από δύο σύμβολα που σημαίνουν κίνδυνο και ευκαιρία ταυτόχρονα. Η κρίση δεν είναι μόνο ρήξη, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε κάθαρση και νέα ξεκινήματα. Φυσικά, η εμπειρία του μετασχηματισμού δεν υφίσταται χωρίς κόστος. Κρίση σημαίνει αλλαγή. Άνθρωποι που τους χαρακτηρίζει η ακαμψία και ο φόβος μπροστά στην αλλαγή, είναι πιο πιθανό να απορροφηθούν από τις αντιξοότητες. Τώρα που η ισορροπία έχει διαταραχθεί, ανοίγουν δύο διαφορετικοί δρόμοι. Από την μία, μπορούμε να προσπαθήσουμε να πολεμήσουμε αυτό που μας συμβαίνει, επιστρατεύοντας όλες μας τις δυνάμεις, ώστε να εδραιώσουμε ξανά την προϋπάρχουσα κατάσταση, δηλαδή πριν την κρίση. Από την άλλη, μπορούμε να αφήσουμε πίσω μας ό, τι είναι σαθρό, να περάσουμε σε μία προσωρινή κατάσταση πριν δημιουργήσουμε μία καινούργια. Χρειάζεται να είμαστε ανθεκτικοί και ευέλικτοι, ακόμα να φλερτάρουμε με τον κίνδυνο και την αποτυχία. Το να προσκολλόμαστε σε αυτό που χάσαμε και που θέλουμε να φέρουμε πίσω, σημαίνει ότι δυσκολευόμαστε πολύ στην προσαρμογή.
Πιθανό, αυτό που βυθίζει τους ανθρώπους στην καταστροφή είναι η διστακτικότητα ανάμεσα στις δύο καταστάσεις. Η ικανότητα να διασχίσουμε τις συνθήκες είναι το στοιχείο εκείνο που αυξάνει τις αντοχές στην κρίση. (…) Ο Martin Luther King έχει πει: «αυτός που παθητικά αποδέχεται το κακό, είναι τόσο αναμειγμένος σε αυτό, όσο και αυτός που συμμετέχει στην διάπραξή του».

Μάρω Μπέλλου

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Διαβάστε τη συνέχεια στο:

http://www.marobellou.gr/2014/03/%CE%BF%CE%B4%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%82-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CE%B2%CE%AF%CF%89%CF%83%CE%B7%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7/